Na zarys „geografii” jej kultu naprowadzają – jak zauważa ks. prof. Bogdan Giemza – bogate materiały zgromadzone przez ks. prof. Antoniego Kiełbasę podczas przygotowywania w 2000 r. wystawy w Muzeum Kultu św. Jadwigi w Trzebnicy. Wystawa nosiła tytuł „Kościoły pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej na świecie”. W katalogu wystawy ks. A. Kiełbasa podał wówczas, że w Polsce istnieje 181 miejsc kultu Świętej, w Niemczech 52, w USA 35, w Czechach 10, w Brazylii 9, w Kanadzie 4, w Rosji 2, na Ukrainie 2, we Francji 1. Wspomina o trzech drogach rozwoju kultu św. Jadwigi. Najwcześniej zaczął się on rozwijać na ziemiach polskich, do krajów Ameryki przeszczepili go polscy emigranci na przełomie XIX i XX wieku. Natomiast do Niemiec pamięć o patronce Śląska zanieśli szczególnie po 1945 r. jego byli mieszkańcy.

W szerzenie kultu św. Jadwigi najpierw angażowało się zwłaszcza opactwo cysterek z Trzebnicy oraz biskupi z rodu Piastów. Papież Innocenty XI na prośbę polskiego króla Jana III Sobieskiego wprowadził w 1680 roku kult św. Jadwigi do kalendarza liturgicznego Kościoła powszechnego. W 1706 roku decyzją Klemensa XI wspomnienie św. Jadwigi zaczęto obchodzić 17 października. Papież Pius XI przeniósł je na 16 października. Z okazji 700-lecia śmierci św. Jadwigi Pius XII 16 marca 1943 roku podniósł kościół w Trzebnicy do godności bazyliki mniejszej, a 24 stycznia 2007 erygowane zostało Międzynarodowe Sanktuarium Świętej Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy.

Jedna z polskich osad powstałych w stanie Teksas w USA w XIX wieku – jako owoc emigracji zarobkowej – nazywana była przez jakiś czas „Jadwigowo”; obecnie nosi miano St. Hedwig (Święta Jadwiga). Zamieszkali tam migranci z Opolszczyzny, głównie z okolic Toszka, Olesna i Strzelec Opolskich. W 2006 roku w St. Hedwig powstało Centrum Jana Pawła II; duszpasterzami w tej i okolicznych parafiach są od wielu lat salwatorianie z Polski.

Ks. B. Giemza przypomina słynne słowa wypowiedziane 15 października 1967 roku przez ówczesnego biskupa wrocławskiego Bolesława Kominka: „Przy swoim moście Tumskim we Wrocławiu, wiodącym na Wyspę Piaskową, stoi kuta w kamieniu Jadwiga. Stoi na moście łączącym wschodni i zachodni brzeg Odry. Wszystkim przechodzącym każe na siebie spoglądać i każe pomyśleć, że wszyscy są braćmi, na którymkolwiek brzegu mieszkają”. Św. Jadwiga czczona jest więc jako patronka pojednania polsko-niemieckiego. Wydarzenia z 16 października 1978 r. sprawiły, że stała się także patronką dnia wyboru Jana Pawła II na stolicę Piotrową. Patronuje wielu dziełom, zwłaszcza charytatywnym, a także rozmaitym społecznościom. W ostatnim okresie została ogłoszona patronką kilku miast w Polsce: Dębicy (2008), Nowogrodźca i Trzebnicy (2010); jest patronką m.in. monumentalnej katedry w Berlinie oraz kilku diecezji w Polsce i za granicą, m.in. archidiecezji wrocławskiej i katowickiej oraz diecezji gliwickiej, legnickiej, opolskiej i świdnickiej, diecezji w Berlinie i Görlitz (Niemcy) oraz ostrawsko-opawskiej w Czechach.

Do salwatorianów wciąż napływają prośby o relikwie św. Jadwigi. W ostatnich latach zostały przekazane do przedstawicieli Kościoła w następujących krajach: w Austrii, Czechach, Niemczech, Danii, Włoszech, Ukrainie, Izraelu, Tanzanii, Komorach, Rosji, Filipinach, USA, Boliwii, Brazylii, Panamie i Wenezueli. Są otoczone czcią m.in. w katedrze w Concepcion (Brazylia) i Irkucku (Rosja), w kaplicy duszpasterstwa ludzi morza pod wezwaniem św. Jadwigi w Santos (Brazylia), parafii św. Jadwigi Śląskiej w Panamie, Kurytybie w Brazylii i Cabudare w Wenezueli, w kaplicy domu starców w Heidelbergu (Niemcy), kaplicy boromeuszek w Irkucku (Rosja) i sióstr franciszkanek z Manilii (Filipiny). Proboszcz parafii w Cabudare w Wenezueli w swojej oficjalnej prośbie o relikwie z 2011 roku, popartej listem ordynariusza, wspomina: „Nasi mieszkańcy posiadają głęboką miłość i oddanie św. Jadwidze, jest ona znana jako patronka dłużników, biedaków, w sposób szczególny zwracają się do niej ci, którzy nie posiadają własnego domu (...)”.

Jednym z wyrazów promieniowania kultu św. Jadwigi jest jej sanktuarium w Sorocaba (São Paulo) w Brazylii, oficjalnie zatwierdzone w 1997 roku. Księżna bardzo popularna jest w Portugalii, gdzie patronuje zadłużonym i ubogim.

A oto fragment XVII-wiecznej litanii do św. Jadwigi (tekst opatki Krystyny Katarzyny z Wierzbna Pawłowskiej:

Święta Jadwigo, módl się za nami.

Księżno Polska,

Korono książąt,

Pociecho nasza,

Matko ubogich,

Matko utrapionych,

Matko powietrzem zarażonych,

Źródło Zakonu Cystercieńskiego,

Zwierciadło Zakonne,

Radości kapłanów,

Nasienie królewskie,

Rolo, której Bóg błogosławił,

Matko synów i córek świętych,

Drzewo dobre,

Wodo zbawienia,

Białogłowo Pana Boga się bojąca,

Białogłowo chodząca we wszystkich mandatach Boskich,

Przykładzie żywota apostolskiego,

Wzgardzicielko świata,

Dowcipem i obyczajami ozdobna,

Jasna pochodnio Śląska,

Perło wdów,

Wonna różo trzebnicka,

Kochanko Chrystusa,

Jedynaczko Najświętszej Panny,

Bądź nam miłościw, Panie, wysłuchaj nas Panie.

Któryś Jadwigę świętą umiłował,

Któryś jej wodę w wino przemienił,

Któryś z krzyża do niej przemówił,

Któryś jej tajemnic Męki Swojej świętej nauczył, (...).

O Panie Boże, z którego Łaski i odpuszczenie nam płynie, i Zbawienie, racz miłościwie pokazać nad nami litość Twoją, a daj to, abyśmy, którzy tu trwałego mieszkania nie mamy, przez przyczynę błogosławionej Jadwigi do wiekuistych przybytków, których szukamy, byli doprowadzeni. Przez Chrystusa, Pana naszego, który żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

Zobacz także TUTAJ