Rozpoczęła je Msza św. w kościele św. Jadwigi Śl. w Węgrach, sprawowana pod przewodnictwem proboszcza, ks. Adam Andrejczuka, z udziałem ks. Henryka Roja z Turowa.

Ks. A. Andrejczuk przypomniał w homilii o roli, jaką w Kościele odgrywają męczennicy za wiarę. – Są także inne sytuacje, które wymagają ofiary – dodał, wspominając bohaterską postawę mieszkańców wsi, upamiętnionych przez święto ustanowione w 2017 r., obchodzone 12 lipca – w rocznicę pacyfikacji Michniowa w 1945 r.

Chodzi o ludzi, którzy udzielali schronienia osobom uciekającym przed prześladowaniami, pomagali wysiedlonym, walczyli w oddziałach partyzanckich, dostarczali żywności żołnierzom podziemnego państwa polskiego, mieszkańcom okupowanych miast, ukrywali Żydów. Często płacili za to własnym życiem.

Dalsza część uroczystości – z udziałem orkiestry Hanys Band, straży pożarnej, ratowników medycznych, pocztów sztandarowych okolicznych szkół – odbyła się pod pomnikiem Wincentego Witosa w pobliżu kościoła.

Wicewojewoda dolnośląski Kamil Zieliński przypomniał m.in. dewizę kosynierów z czasów Insurekcji Kościuszkowskiej „Żywią i Bronią” – ukazującą znaczenie mieszkańców wsi w służbie Ojczyźnie. Wyraził nadzieję, że już nigdy polska wieś nie będzie musiała zbrojnie walczyć o niepodległość. – Troszczymy się o nią każdego dnia – dodał.

– Tu, w tym momencie, dzieje się historia. Zgodnie z moim stanem wiedzy jest to pierwsze tego rodzaju upamiętnienie w historii Polski – stwierdził dyrektor wrocławskiego oddziału IPN Andrzej Drogoń w nawiązaniu do planowanego wzniesienia pomnika w Węgrach. – Nie chodzi tylko o to, by w stolicy, w wielkich miastach tworzyć wielkie postumenty. W tym miejscu to będzie nasze małe Westerplatte.

Radość z faktu wybrania Gminy Żórawina na miejsce nowego pomnika wyraził jej wójt Jan Żukowski. – Znaczące jest to, że stanie w pobliżu kościoła św. Jadwigi, patronki Śląska – podkreślił.

– Wieś polska jest kwintesencją „polskiej osobowości”; W. Witos mówił, że to polska wieś przechowała wiarę, język, ziemię, czyli fundamenty naszej Ojczyzny – mówił Tytus Czartoryski w imieniu Sejmiku Dolnośląskiego, podkreślając że polska wieś jako jedyna w strefie radzieckich wpływów oparła się kolektywizacji.

List intencyjny w sprawie Pomnika Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej zakłada wzniesienie monumentu do 12 lipca 2020 r. Dokument został podpisany, umieszczony w kapsule i zakopany w miejscu, gdzie ma stanąć pomnik.

Na liście znalazły się podpisy wojewody dolnośląskiego Pawła Hreniaka, dyrektora wrocławskiego oddziału IPN Andrzeja Drogonia, dowódcy Garnizonu Wrocław płk. Dariusza Krzywdzińskiego, przewodniczącego Sejmiku Dolnośląskiego Andrzeja Jarocha, wójta Gminy Żórawina Jana Żukowskiego, proboszcza parafii św. Jadwigi w Węgrach ks. Adam Andrejczuka oraz członka zarządu Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich majora Jana Paluchniaka.