Ten element polskiej historii wciąż jest dla większości społeczeństwa nieodkryty. – Obchody we Wrocławiu organizowane są od 14 lat i biorą w nich udział uczestnicy z całej Polski. Dlaczego odbywają się właśnie w stolicy Dolnego Śląska? Bo Polacy swój kongres chcieli zorganizować w ówczesnym Breslau już w sierpniu 1937 r., jednak nie uzyskali na to zgody władz III Rzeszy – mówi Tadeusz Szczyrbak, propagator idei Rodła i organizator dorocznych uroczystości upamiętniających wydarzenie.

Mały dekalog polskości

W przeddzień II wojny światowej w sercu III Rzeszy 5 tys. naszych rodaków należących do Związku Polaków w Niemczech zamanifestowało wierność narodowej tradycji na I Kongresie Polaków w Niemczech. W największej wówczas sali widowiskowej w Berlinie, Theater des Volkes, proklamowano pięć prawd. – Jako katechizm narodowy, „mały dekalog” polskości, stały się ogólnonarodowym dobrem, swoistym depozytem i międzypokoleniowym testamentem. Oni żyli nimi na co dzień, ale odczuwali potrzebę, by je wyartykułować. To są postulaty tak uniwersalne, że zawsze będą aktualne – wyjaśnia T. Szczyrbak.

Zauważa, że historia ziem nad Odrą i Bałtykiem okresu międzywojennego jest słabo znana, a dotyczy ona aż 8 dzisiejszych województw, które do Polski zostały przyłączone po II wojnie światowej. Podkreśla, że właśnie na tym rozległym terenie idea Polaków spod znaku Rodła była bardzo żywa. Dotarciu do szerszego grona odbiorców mają służyć tegoroczne uroczystości i fakt, że w grudniu ubiegłego roku senatorowie RP ustanowili rok 2018 Rokiem Prawd Polaków spod znaku Rodła.

Sprytni Polacy

Rodło – symbol Związku Polaków w Niemczech – ma ciekawą genezę. Po przejęciu władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera naziści postanowili zlikwidować struktury organizacyjne pozostałe po Republice Weimarskiej. Wiązało się to również ze zmianą godła, którym stała się swastyka. Wymagano jej wprowadzenia do symboliki wszystkich niemieckich organizacji i instytucji politycznych, kulturalnych i społecznych. Jednocześnie wszedł w życie zakaz używania innych symboli. Polacy w Niemczech od czasów pruskich nie mogli używać również znaku Orła Białego. W tej sytuacji istniało niebezpieczeństwo narzucenia przez władze III Rzeszy Związkowi Polaków w Niemczech nazistowskiej symboliki.

Zarząd organizacji uznał, że akceptacja tego stanu rzeczy byłaby równoznaczna ze zgodą na całkowitą germanizację i utratę jej polskiego charakteru. Postanowiono wówczas stworzyć nowy znak, pozwalający obejść niemieckie zakazy i jednocześnie podkreślający narodowy charakter ZPwN. Tak powstało Rodło przedstawiające bieg Wisły z zaznaczonym Krakowem – kolebką kultury polskiej i symbolem trwania oraz ciągłości Państwa Polskiego. Zewnętrznie wygląda jak pół zmodyfikowanej swastyki. To spowodowało, że znak został zaakceptowany przez władze III Rzeszy. Związek uniknął w ten sposób przyjęcia symboliki nazistowskiej i jednoznacznie podkreślił łączność Polaków z Niemiec z ojczyzną.

Prawdy Polaków spod znaku Rodła:

• Jesteśmy Polakami
• Wiara ojców naszych jest wiarą naszych dzieci
• Polak Polakowi bratem
• Co dzień Polak narodowi służy
• Polska Matką naszą – nie wolno o Matce mówić źle

Ramowy program uroczystości 4 marca:

• 8.30 złożenie wieńców pod tablicą z Prawdami Polaków spod Znaku Rodła (kościół pw. św. Marcina na Ostrowie Tumskim), apel pamięci z udziałem wojskowej asysty honorowej Garnizonu Wrocław oraz pokaz musztry paradnej,
• 10.00 Msza św. w archikatedrze wrocławskiej pw. św. Jana Chrzciciela, przewodniczy abp Józef Kupny, metropolita wrocławski, a homilię wygłosi bp Ignacy Dec, ordynariusz diecezji świdnickiej,
• 11.30 poczęstunek grochówką oraz degustacja 100-kilogramowego tortu z wizerunkiem Prawd Polaków spod Znaku Rodła (plac przed aulą PWT).