Konferencja, która odbyła się w Oratorium Marianum Uniwersytetu Wrocławskiego, zorganizowana została w ramach projektu "Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości" - projektu, którego pomysłodawcą jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a współorganizatorem - Rada ds. Społecznych Konferencji Episkopatu Polski.

- Kierunek dyskusji, zgodnie z zamysłem organizatorów konferencji, wyznacza projekt Europy zarysowany przez Ojca Świętego Jana Pawła II w przemówieniu wygłoszonym 8 czerwca 1991 r. w Warszawie - wyjaśniał abp Kupny, przewodniczący Rady ds. Społecznych KEP. - Istotę tego projektu stanowi budowanie Europy ducha, to znaczy stanowiącej duchowo-materialną całość, bez podziału na Wschód i Zachód, Europy budowanej w porozumieniu, w przełamywaniu historycznych uprzedzeń, lęków i likwidowaniu wybujałego nacjonalizmu i nietolerancji.

Fundamentem i mocnym spoiwem tak rozumianej przyszłej Europy ducha, zdaniem Jana Pawła II, mogą i powinny być wartości, które ukształtowały Europę, i które zdolne są także dziś ją jednoczyć. Współczesna bowiem Europa ciągle pozostaje podzielona murem zbudowanym z lęku, egoizmu politycznego, gospodarczego oraz z osłabienia wrażliwości na wartość życia ludzkiego i godność każdego człowieka. Jan Paweł II wyraźnie powiedział: "Nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona jednością ducha".

Co z tego projektu Europy ducha udało się zrealizować? Czy projekt ten jest wciąż aktualny? Metropolita przypomniał o doświadczenie mocy pojednania w stosunkach z naszym zachodnim sąsiadem. - Wczoraj minęła 53. rocznica od dnia, kiedy polscy i niemieccy biskupi dokonali wymiany listów w ostatnich dniach Soboru Watykańskiego II - mówił. Przypomniał, że inicjatywa wyszła od biskupów polskich, którzy napisali: "Wyciągamy do was (...) ręce oraz udzielamy przebaczenia i prosimy o przebaczenie". "Z braterskim szacunkiem przyjmujemy podane nam ręce" - odpisali adresaci. Jednym z inicjatorów i głównym autorem listu był metropolita wrocławski kard. Bolesław Kominek. - Wielu uważa kard. Kominka za ojca nowoczesnego myślenia europejskiego. Dokument, którego był inicjatorem, historycy zaliczają do kanonu tekstów ważnych dla zjednoczonej Europy - podkreślił abp Kupny.

- Czy mamy jeszcze świadomość wielkości tamtego wydarzenia i czy potrafimy zdobyć się na wysiłek pokonywania barier i trudności, jakie piętrzą się w relacjach między europejskimi państwami? Czy potrafimy zdobyć się na ten sam wysiłek, na jaki zdobyli się wówczas biskupi? - pytał. - Jan Paweł II zachęca, by w procesie budowania Europy ducha powrócić do wartości, które ukształtowały Europę, i które zdolne są także dziś ją jednoczyć.

Zauważył, że problemem jest niestety fakt, że mówiąc o tych samych wartościach, używając tych samych słów, inaczej je rozumiemy, odmiennie interpretujemy. - Ufam, że konferencja będzie okazją do zaprezentowania katolickiej, chrześcijańskiej myśli społecznej, która inspirowała współczesnych ojców zjednoczonej Europy, i która nadal może twórczo oddziaływać na procesy państwowe i społeczne nie tylko w naszym kraju, ale - ze względu na jej uniwersalny charakter - także w całej Europie - mówił metropolita wrocławski.

Konferencję otworzył uroczyście prof. dr hab. Adam Jezierski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego. Przywitał gości w Oratorium Marianum - sali o iście "europejskim" charakterze, w której pracowali artyści najróżniejszych narodowości. Służyła przez długi czas jako sala muzyczna, a dziś wyposażona jest w 300-letnie organy Caspariniego - depozyt z kościoła św. Elżbiety. Rektor zaprezentował ich brzmienie, wykonując trzy fragmenty kantat J.S. Bacha.

- Łatwo jest coś rozbić, potłuc. Szybko można pozrywać dobre relacje... Trudniej jest poskładać wszystko na nowo i połączyć... - mówił ks. prof. dr hab. Włodzimierz Wołyniec, rektor PWT, wyjaśniając łaciński termin "reconciliato" - ponowne połączenie tego, co podzielone, rozłączone. - Teologia uczy, że do pojednania jest zdolny człowiek scalony sam w sobie, w którym dokonało się przezwyciężenie rozbicia, jakim jest grzech. Dokonać tego może Bóg mocą swojej scalającej miłości.

Ks. prof. dr hab. Józef Bremer SJ, rektor Akademii "Ignatianum" w Krakowie, przypomniał słowa kard. Josepha Ratzingera, wypowiedziane w Spirze: "Europa to pokój i pojednanie...", podkreślając, że często w dokumentach kościelnych termin "Europa" jest łączony ze słowem "pojednanie".

- Europy nie można zrozumieć wyłącznie w kategoriach jakiegoś obszaru geograficznego, jest ona bowiem najpierw duchowo normatywną całością, tkwiącą korzeniami w antycznych Atenach, Rzymie, świecie judeochrzescijańskim, a także korzystającą z dorobku średniowiecza, renesansu, oświecenia - mówił. - Harmonijna synteza tych elementów kształtowała się przez wieki i wyrażała w różnych formach jako dziedzictwo kultur w Europy.

Wspominał m.in. o adhortacji "Ecclesia in Europa" Jana Pawła II, w której papież mówi o udziale chrześcijan w integracji Europy.

Podczas otwarcia spotkania wystąpił również Jarosław Gowin, wiceprezes Rady Ministrów, minister nauki i szkolnictwa wyższego, przedstawiając m.in. analizę zjawisk będących zagrożeniem dla jedności europejskiej i wyzwań, jakie stoją przed jej państwami. Zobacz TUTAJ