Ołtarz fundacji bp. Andreasa Jerina znajdował się w archikatedrze – jako jej ołtarz główny – od 1591 r. do 1945 r. (z małą przerwą związaną z najazdem szwedzko-saksońskim na Wrocław). Wybitne dzieło złotnika Paula Nitscha i malarza Bartholomaeusa Fichtenbergera przez lata było chlubą miasta.

– Dla nas, ludzi wierzących, ten ołtarz ma szczególną wartość, nie tylko artystyczną. Przed nim przez prawie 350 lat modliły się kolejne pokolenia – mówił abp Józef Kupny w tym roku podczas uroczystego otwarcia wystawy​ „Dwa ołtarze” w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, podczas której po raz pierwszy zaprezentowano w pełni zrekonstruowany ołtarz.

Zniknął z katedralnego prezbiterium w 1945 r., gdy w pośpiechu, pośród wojennej zawieruchy, usiłowano zabezpieczyć poszczególne jego elementy – wyroby złotnicze, skrzydła ołtarzowe. Pozostawiona na miejscu szafa ołtarzowa spłonęła podczas bombardowania.

Wspomniane skrzydła ołtarzowe, ze scenami z życia św. Jana Chrzciciela, od połowy lat 60. znajdowały się w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. W 2016 r. Jacek Witecki z Muzeum Narodowego we Wrocławiu, prowadząc w związku z planowaną wystawą prace inwentaryzacyjne w skarbcu katedry wrocławskiej, zaczął identyfikować tam kolejne elementy srebrnego wyposażenia dawnego ołtarza. Okazało się, że – ulokowane w skarbcu, podczas bombardowania katedry przysypanego gruzem – przetrwały. Zachowały się do naszych czasów aż w ok. 80 proc. Pojawiła się w związku z tym myśl o możliwej rekonstrukcji XVI-wiecznego dzieła.

  Ołtarz fundacji bp. Andreasa Jerina z wrocławskiej katedry po rekonstrukcji w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Agata Combik /Foto Gość

Wyobrażenie o tym, jak ono wyglądało, można było uzyskać już w 2017 r., gdy w Muzeum Narodowym we Wrocławiu otwarto wystawę „Skarbiec. Złotnictwo archikatedry wrocławskiej”, gdy zgromadzono w jednym miejscu zachowane elementy ołtarza – przy czym odpowiednia aranżacja pozwoliła na wizualizację jego wyglądu.

Następnie przyszedł czas na rekonstrukcję całości ołtarza bp. Jerina – łącznie z odtworzeniem dębowej szafy ołtarzowej, mechanizmu zamykanych skrzydeł. Efekt kilkumiesięcznych prac zespołu specjalistów konserwatorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu został zaprezentowany na wystawie „Dwa ołtarze” wiosną br.

Przedtem zostało zrekonstruowane również znajdujące się w prezbiterium epitafium bp. Andreasa Jerina, fundatora dzieła.

Ołtarz, który po 1945 r. służył jako ołtarz główny katedry, znalazł swoje miejsce w kolegiacie Świętego Krzyża.

– Pierwsza prezentacja ołtarza odbyła się w muzeum, ale dopiero w katedrze będzie on na swoim miejscu, w pełni „wybrzmi” – mówi Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu, wspominając o kolejnych etapach prowadzących do pełnej rekonstrukcji ołtarza. Podkreśla wagę współpracy i zaufania, dzięki którym mogło dojść do realizacji przedsięwzięcia.

Zobacz także: