Gdy ks. Bogdan Giemza – inicjator przedsięwzięcia – przygotowywał materiały na wystawę, udało mu się znaleźć wzmianki o pięciu pobytach prymasa w Trzebnicy oraz o czterech takich wizytach kard. Karola Wojtyły. Już wiadomo, że „statystyki” te należy uaktualnić.

Nowe informacje pojawiły się, gdy ks. B. Giemza rozmawiał o wystawie z jednym z salwatoriańskich księży seniorów. – Wspomniał, że jako nowicjusz trzymał księgę Mszału dla prymasa odprawiającego Mszę św. w Trzebnicy – mówi pomysłodawca wystawy. – Kard. S. Wyszyński był wysokim człowiekiem; młody nowicjusz nieco drżał pod ciężarem unoszonej księgi. Celebrans dodawał mu otuchy: „Nie bój się, spokojnie”. Ustaliliśmy, że to był 1949 r., uroczystości jadwiżańskie. Potwierdzenie pobytu prymasa na tych uroczystościach znalazłem w naszych archiwaliach. Było to dokładnie 16 października.

Ks. Bogdan stara się o zdobycie większej ilości informacji z pomocą Instytutu Prymasowskiego. Wiadomo, że kard. Wyszyński robił szczegółowe notatki z każdego dnia – może więc uda się natrafić na ślady także innych jego wizyt w Trzebnicy, choćby prywatnych, przy okazji podróży do innych miejsc. To bardzo prawdopodobne. Istnieją również zdjęcia Prymasa Tysiąclecia w mieście św. Jadwigi, co do których nie wiadomo dokładnie, z jakiego roku pochodzą – może z owej „odkrytej” wizyty w 1949 r., może z innych. Pojawiają się ponadto informacje o innych zdjęciach. „Prymasowskie śledztwo” trwa…

*

Oto zgromadzone przez ks. Bogdana Giemzę wybrane wypowiedzi Jana Pawła II i kard. Stefana Wyszyńskiego o św. Jadwidze Śląskiej i Trzebnicy.

Wypowiedzi Jana Pawła II

● „Pozwólcie, że z Jasnej Góry przekażę szczególne wotum do sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy, koło Wrocławia. Tym wotum jest świeca paschalna, którą przywiozłem z Rzymu oraz kielich dla sanktuarium trzebnickiego. […] Mam szczególne do tego powody. Opatrzność Boża w swoich niewypowiedzianych zrządzeniach wybrała dzień 16 października 1978 roku jako dzień przełomowy w moim życiu. W dniu 16 października Kościół w Polsce czci św. Jadwigę Śląską. I dlatego też poczytuję za mój szczególny obowiązek złożyć dzisiaj na ręce Kościoła w Polsce, na ręce metropolity wrocławskiego, to wotum dla tej Świętej, która jako patronka sąsiadujących narodów, jest również patronką dnia wyboru pierwszego Polaka na Stolicę Piotrową”.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. odprawionej pod szczytem Jasnej Góry dla pielgrzymów z Dolnego Śląska i Śląska Opolskiego, 5 czerwca 1979 r.

● „Rozważając bezgraniczną szczodrość Bożą, nie wolno mi przecież zapomnieć o niezwykłym wydarzeniu, które kiedyś stało się nieoczekiwanie moim udziałem. Mam na myśli Boży plan, jaki rok temu ujawnił się na ziemi, gdy w pamiętnym dniu 16 października zostałem wezwany na urząd Najwyższego Pasterza w Kościele powszechnym. A wydarzyło się to – powiem otwarcie, co czuję – nie przez jakiś ślepy traf właśnie w tym dniu, w którym Umiłowani Rodacy moi, zwłaszcza ci z Dolnego Śląska i z Opolszczyzny oraz inni przebywający w Trzebnicy na uroczystościach ku czci św. Jadwigi modlili się o szczęśliwy wybór Papieża. […] Ja sam jestem głęboko przekonany, że w tamtym pamiętnym dniu święta Jadwiga stała się również Patronką wyboru pierwszego w dziejach Polaka na stolicę świętego Piotra”.

Jan Paweł II, List do wiernych archidiecezji wrocławskiej z okazji pierwszej rocznicy pontyfikatu, 16 października 1979 r.

● „Kiedy byłem w Polsce w 1979 roku, Wrocław i Dolny Śląsk przybył na Jasną Górę, przynosząc z sobą relikwie świętej Jadwigi. Relikwie bardzo cenne i drogie również dlatego, że przypominają mi dzień 16 października 1978 – liturgiczną uroczystość świętej Jadwigi – kiedy z niezbadanych wyroków Bożej Opatrzności zostałem powołany na Stolicę świętego Piotra w Rzymie.”

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. we Wrocławiu na Partynicach, 21 czerwca 1983 r.

● „Patrzymy więc poprzez siedem z górą stuleci w stronę świętej Jadwigi i widzimy w niej wielkie światło, które rozświeca sprawy ludzkie na ziemi naszych sąsiadów – a równocześnie na naszej ojczystej ziemi. Wyraziła się w jej życiu jakby cała pełnia powołania chrześcijańskiego. Odczytała święta Jadwiga Ewangelię do końca i w całej jej życiodajnej prawdzie. Nie ma w niej rozbieżności pomiędzy powołaniem wdowy-fundatorki klasztoru w Trzebnicy a powołaniem żony-matki w piastowskim domu Henryków. Jedno przyszło po drugim, a równocześnie jedno było głęboko zakorzenione w drugim” .

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. we Wrocławiu na Partynicach, 21 czerwca 1983 r.

● „ Moi rodacy, którzy tutaj we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku weszliście w to szczególne dziedzictwo świętej Jadwigi, życzę z całego serca, aby wedle jej wzoru na przykazaniu miłości opierało się wasze życie osobiste, rodzinne i społeczne. Jest to zarazem najgłębsze źródło kultury moralnej ludzi i narodów. Od kultury moralnej zaś zależy istotny ich postęp. Człowiek jest istotą stworzoną na obraz i podobieństwo Boga”.

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. we Wrocławiu na Partynicach, 21 czerwca 1983 r.

● „Trzeba, abyśmy wywołali przed oczyma duszy obraz tego piastowskiego domu, tej rodziny, w której święta Jadwiga była małżonką i matką. Wspólnota małżeńska i rodzinna buduje się na zaufaniu wzajemnym. Jest to dobro podstawowe wzajemnych odniesień w rodzinie. Odniesienie wzajemne małżonków – i odniesienie wzajemne rodziców i dzieci”.

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. we Wrocławiu na Partynicach, 21 czerwca 1983 r.

● „Bóg odwołał już do siebie kardynała Stefana Wyszyńskiego, z którym wspólnie uczestniczyłem w konklawe 1978. Nie zapomnę słów, które w dniu szesnastym października w dniu świętej Jadwigi Śląskiej wypowiedział do mnie w momencie, gdy przybliżała się już decyzja konklawe: >Jeśli wybiorą, proszę nie odmawiać<. Bardzo mi wówczas dopomógł Prymas Tysiąclecia.”

Jan Paweł II, Audiencja dla polskich pielgrzymów w dziesiątą rocznicę pontyfikatu, 16 października 1988 r.

● „Odszedł do wieczności śp. Ksiądz Wawrzyniec Bochenek. Odszedł gorliwy kapłan, bez reszty oddany Bogu i ludziom. Człowiek modlitwy, kochający Kościół, któremu służył przez długie lata jako proboszcz, dziekan i kustosz Sanktuarium Świętej Jadwigi w Trzebnicy.

Dziękujemy mu dzisiaj za tę wierną służbę w winnicy Pańskiej, za wielkie dobro duchowe, które stało się udziałem wielu, za świadectwo, jakie dawał codziennie o Chrystusie – Odkupicielu człowieka.”

Jan Paweł II, Telegram z racji śmierci ks. Wawrzyńca Bochenka SDS, 2 lutego 1996 r.

Wypowiedzi Prymasa Wyszyńskiego

● „Najmilsze Dzieci! Z wielką radością staję znowu – po niemal sześciu latach – w tej prastarej świątyni św. Jadwigi, gdzie lud polski modlił się sercem czystym i żywym uczuciem wiary do Boga ojców naszych. Pragnąłem przedtem, zanim pojadę do Rzymu, stanąć choć na kilka minut przy tym Grobowcu św. Jadwigi w tej Bazylice i wspólnie z Biskupem Bolesławem pomodlić się do naszej św. Patronki, bym wsparty Jej orędownictwem mógł stanąć przed Namiestnikiem Chrystusowym.”

Kard. Stefan Wyszyński, Trzebnica, 1 kwietnia 1957 r.

● „Przyjechałem do Trzebnicy, ażeby ze czcią ucałować szczątki św. Jadwigi Śląskiej, aby dotknąć swym czołem jej resztek doczesnego życia, aby z tego czoła Jadwigi wypić niejako tę gorącą miłość, którą ona nosiła w sercu swoim, gdy tej ziemi służyła, gdy służyła jej duchem swoim Bożym, gdy służyła swą gorącą miłością, dzieląc chleby między ubogich, - gdy dzieliła się z nimi sercem, gdy wzrastała w ziemię tę, jak wrosła jako drzewo potężne. A z tej ziemi rozłożyła szeroko ramiona swoje tak, iż całą Polską ziemię napełniła, jednocząc imieniem swoim Śląsk z całą ziemią polską”.

Kard. Stefan Wyszyński, Kazanie wygłoszone w katedrze wrocławskiej, 1 kwietnia 1957 r.

● „Oto wspaniała postać Jadwigi Śląskiej! Przed kilku godzinami klęczeliśmy przy jej grobowcu. Powiedzieliśmy sobie: tam zaczynamy „Te Deum” ziemi wrocławskiej, bo to było światło, to ozdoba Piastów śląskich, a zarazem święta córa Kościoła Chrystusowego. Pouczają nas historycy polskiej kultury religijnej, że jej żywotem żyły i na nim wychowywały się całe pokolenia ziemi wrocławskiej, tak iż pomimo różnic, cierpień i boleści, ta święta Patronka Śląska, wsławiona w całej Polsce, jednoczyła, zespalała, podtrzymywała na duchu, godziła i łagodziła, zostawiając wspaniały przykład dla współczesnych, dla następców i dla nas dzisiaj.”

Kard. Stefan Wyszyński, Kazanie wygłoszone podczas uroczystości 20-lecia ustanowienia polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich, Wrocław, 31 sierpnia 1965 r.

● „ Przybyliśmy z całej Polski, aby swoją obecnością na tym dziedzińcu przed bazyliką św. Jadwigi Śląskiej wyśpiewać Bogu podziękowanie za moc, którą okazał przez człowieka Bożego i za zwycięstwo, które dał w imię >Niewiasty mężnej<.”

Kard. Stefan Wyszyński, Kazanie wygłoszone podczas uroczystości milenijnych, Trzebnica, 16 października 1966 r.

● „Przed wiekami szła więc w otwarte granice Polski nawała tatarska. Trzeba było się jej oprzeć. Trzeba było bronić ducha i wolności Narodu. I oto, co się dzieje? – Matka, pielęgnująca umiłowanego syna, nie mówi mu: synu, chroń się, uciekaj, ale błogosławi go na walkę w obronie Wiary i Ojczyzny. Młody książę pada na polu bitwy z nawałą tatarską, jak szaniec który sobą broni przystępu wrogowi. Oddaje to, co ma najcenniejszego – życie. Tak go wychowała święta matka!”

Kard. Stefan Wyszyński, Kazanie wygłoszone podczas uroczystości milenijnych w Trzebnicy, 16 października 1966 r. (o św. Jadwidze i synu Henryku Pobożnym)

● „Stoimy przed świątynią Jadwigi Śląskiej, w obliczu życia człowieka [Henryka Pobożnego], któremu Bóg dał wielką moc, że duszę swoją i swojego dziecięcia oddał za braci, ażeby nie zginął cały naród. Chociażby św. Jadwiga niczego więcej w swym życiu nie uczyniła, już przez to samo byłaby wspaniałym wzorem kultury ogólnoludzkiej, zasługiwałaby na wdzięczność i cześć. Jej życie tak zaważyło na dziejach naszego Narodu, że chociaż przez pewien czas Trzebnicę odgradzały od Polski kordony polityczne, to jednak postać Jadwigi z Trzebnicy zwyciężała w całej Polskiej ziemi.”

Kard. Stefan Wyszyński, Kazanie wygłoszone podczas uroczystości milenijnych w Trzebnicy, 16 października 1966 r.