Wczoraj, 14 czerwca 2020 r., minęło 35 lat od momentu, kiedy pierwsi goście mogli przekroczyć próg tej rotundy, dziś Muzeum „Panorama Racławicka”, by obcować z dziełem sztuki wyjątkowym, do dziś fascynującym. Te 35 lat to blisko 11 milionów osób, które podjęła panorama. Trudno znaleźć drugie dzieło, które tak mocno wpisało się w kontekst, historię Wrocławia, Dolnego Śląska, Polski – mówił Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu, którego oddziałem jest Muzeum Panorama Racławicka.

Monumentalne dzieło sztuki zostało udostępnione zwiedzającym 14 czerwca 1985 r., po prawie czterdziestu latach starań. Nieustannie cieszy się ogromnym zainteresowaniem – rocznie ogląda ją prawie 400 tysięcy turystów z Polski i z zagranicy.

P. Oszczanowski przypomniał determinację członków kilku Społecznych Komitetów Panoramy Racławickiej, wysiłek konserwatorów. Dzieło Jana Styki i Wojciecha Kossaka budziło zawsze ogromne emocje. W latach 80. tłumy ludzi, w tym osoby pamiętające je jeszcze ze Lwowa, usiłowały jak najszybciej obejrzeć obraz.

Romuald Nowak, kierownik Muzeum "Panorama Racławicka", wspominał: „Mnożące się lawinowo po Sierpniu 1980 żądania udostępnienia Panoramy Racławickiej społeczeństwu i olbrzymia determinacja Polaków sprawiły, iż w końcu ówczesne władze podjęły działania mające na celu jej udostępnienie.

Po ponad czterech latach olbrzymiej i mozolnej pracy Społecznego Komitetu Panoramy Racławickiej pod kierunkiem Alfreda Jahna, Zespołu Realizacyjnego kierowanego przez Danutę Wielebińską i Zespołu Konserwatorów dowodzonego przez Stanisława Filipiaka, 14 czerwca 1985 roku Panorama Racławicka została uroczyście otwarta.

Temu wydarzeniu towarzyszyła ogromna radość, że oto po blisko czterdziestu latach starań i pokonywaniu różnych przeciwności, udało się wreszcie pokazać monumentalne dzieło Styki i Kossaka, na które całe polskie społeczeństwo czekało z wielką wytrwałością. Tłumy zwiedzających – ponad pół miliona widzów rocznie – były tego najlepszym dowodem. Po latach zwodzeń władz niewiele osób wierzyło, że Panorama została otwarta na dłużej, dlatego wszyscy chcieli obejrzeć ją niemal natychmiast”.

Goście muzealni – wśród których był także Jan Paweł II (odwiedził Panoramę 1 czerwca 1997 roku) – podziwiają mistrzowskie pokazanie iluzji; wielu ceni patriotyczne przesłanie malowidła, przypomnienie chlubnych dziejów polskiego oręża i bohaterskiej walki o niepodległość.

Obecnie komentarza opisującego panoramę można wysłuchać jednocześnie w szesnastu językach, dostępna jest także audiodeskrypcja ułatwiająca oglądanie dzieła Styki i Kossaka osobom niedowidzącym.

Popiersie malarza Wojciecha Kossaka stanęło w pobliżu popiersia Jana Styki, którego autorem jest węgierski artysta Alois Strobl. Inicjatorką powstania odsłoniętej dziś rzeźby (autorstwa Tomasza Wenklara) jest kustosz Beata Stragierowicz. Swój udział w przedsięwzięciu miało Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Narodowego we Wrocławiu; inicjatywa została wsparta finansowo przez Wydział Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia.

Budynek Muzeum "Panorama Racławicka" wkrótce poddany będzie modernizacji – m.in. pojawią się nowe możliwości poznawania przez zwiedzających realiów epoki uwiecznionej na płótnie, czy udogodnienia w obrębie holu, gdzie znajdują się kasy. Ze środków europejskich na ten cel uzyskano dotację w wysokości przeszło 18 mln zł. Modernizowany będzie budynek; samo dzieło, nieustannie monitorowane, znajduje się w idealnym stanie. W związku z planowanymi pracami od 1 sierpnia do końca marca 2021 r. panorama będzie niedostępna dla turystów.

Czytaj dalej na następnej stronie

Kalendarium

21 lipca 1946 – Panorama Racławicka została przywieziona ze Lwowa do Wrocławia.

1947 – powołana została Komisja Odnowienia Panoramy Racławickiej z prof. Eugeniuszem Geppertem na czele.

1949 – dzieło trafiło do sali gimnastycznej szkoły przy ul. Kleczkowskiej, gdzie zostało oczyszczone, wyprasowano jego załamania, opisano zniszczenia i zinwentaryzowano oderwane fragmenty.

1953 – Panorama została przeniesiona do ówczesnego Muzeum Śląskiego (obecnie Muzeum Narodowe we Wrocławiu).

1956 – powołany został 2. Komitet Odbudowy Panoramy Racławickiej pod przewodnictwem prof. Stanisława Dawskiego.

1957 – rozwinięte zostały bryty, ponownie zinwentaryzowane i podklejone nowym płótnem; fragment z Tadeuszem Kościuszką był eksponowany w muzealnym lapidarium.

1958 – rozstrzygnięto konkurs na projekt rotundy, który wygrało małżeństwo architektów Ewa i Marek Dziekońscy.

1966–1967 – zbudowano rotundę w Parku Słowackiego.

1973–1980 – Panorama Racławicka przechowywana była w Hali Ludowej.

12 czerwca 1980 – płótno Panoramy wywiezione zostało z Wrocławia do Warszawy.

10 października 1980 – powołany został 3. Społeczny Komitet Panoramy Racławickiej z prof. Alfredem Jahnem na czele.

14 listopada 1980 – powrót Panoramy Racławickiej do Wrocławia.

21 listopada 1981 – malowidło zostało przewiezione z miejsca tymczasowego przechowywania w Muzeum Architektury do rotundy, w której rozpoczęła się konserwacja płótna

1981–1985 – konserwacja Panoramy Racławickiej

14 czerwca 1985 – uroczystość otwarcia Panoramy Racławickiej we Wrocławiu i ponowne jej udostępnienie publiczności.

Więcej wkrótce w GN w rozmowie z Romualdem Nowakiem, kierownikiem Muzeum Panorama Racławicka.