Zwyciężyli jako jedyni

Wrocławianie obchodzili uroczyście Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Niewielu wie, że w tym niepodległościowym zrywie walczył wrocławski biskup.

Na Dolnym Śląsku spoczywa kilkudziesięciu powstańców z 1918–1919 roku. Jeden z nich to miejscowy hierarcha.
Archiwum prywatne

Wrocławskie obchody święta państwowego 27 grudnia odbyły się na cmentarzu św. Wawrzyńca. Zorganizowało je Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu. Spośród powstańców wielkopolskich, którzy po wojnie osiedlili się w stolicy Dolnego Śląska, wielu spoczywa na wrocławskich cmentarzach. Groby trzech z nich – Jana Kantego Dzierżykraj-Morawskiego herbu Nałęcz, Stanisława Gierusza oraz Piotra Jarysza – zostały odznaczone specjalnym insygnium „Ojczyzna swemu obrońcy”, w ramach projektu „Ocalamy”. – Dzierżykraj-Morawski to człowiek symbol. On na ratuszu poznańskim zawiesił biało-czerwoną flagę, kiedy powstanie się rozpoczynało. Przygotowywał się do momentu walki, należał do ruchów patriotycznych. Był zorientowany w sytuacji społeczno-politycznej. Jego życiorys stał się życiorysem całego pokolenia – mówił Wojciech Trębacz, naczelnik z wrocławskiego IPN.

Podczas uroczystości z asystą wojskową odczytano nazwiska znanych powstańców wielkopolskich pochowanych na Dolnym Śląsku, np. w Złotoryi, Bierutowie, Żmigrodzie, Polanicy-Zdroju, Oleśnicy, Miliczu czy Obornikach Śląskich. Jest ich niespełna 30. Ta lista nie jest zamknięta. – Część bohaterów powstania wielkopolskiego walczyła później w Armii Krajowej, w powstaniu warszawskim. Oni dali wtedy świadectwo swojego patriotyzmu, a my dajemy świadectwo pamięci o tym dzisiaj. Powinniśmy w małych miejscowościach podpowiadać, że tam istnieją skromne, ale ważne miejsca – groby zwycięskich powstańców – podkreślał W. Trębacz.

Niewielu wie, że jednym z powstańców, którzy stawili czoła niemieckiemu okupantowi i wygrali, był bp Andrzej Wronka, biskup pomocniczy wrocławski w latach 1957–1974. Jest pochowany na cmentarzu św. Wawrzyńca w grobowcu biskupów pomocniczych wrocławskich.