Perła na wyspie

Kościół pw. Świętej Trójcy w podwrocławskiej Żórawinie, w parafii pw. św. Józefa Oblubieńca NMP, zyskał tytuł pomnika historii.

Jak warowna twierdza.
Karol Białkowski /Foto Gość

Nazywany Dolnośląską Perłą Manieryzmu budzi zainteresowanie z wielu powodów. Wzniesiony został w XIV w. na wyspie, w ramionach rzeki Żórawki. Jest budowlą obronną, otoczoną fortyfikacjami (wał, fosa), a jednocześnie misternie ozdobioną. Na przełomie XVI i XVII w. został przebudowany w stylu manierystycznym, zachowały się w nim m.in. fragmenty polichromii renesansowych. Posiadał bogaty wystrój wnętrza – obecnie znajdujący się w depozytach w muzeach w Warszawie i Wrocławiu, a także w Brzegu.

Świątynia przetrwała szczęśliwie kolejne wojny. W tatach 60. ubiegłego wieku została przejęta przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu. Istniała koncepcja uczynienia z niej oddziału sztuki manierystycznej Muzeum Narodowego we Wrocławiu, ostatecznie jednak powróciła do funkcji sakralnej – jako filialny kościół parafii św. Józefa. W 2001 r. była tu sprawowana pierwsza Msza św. po 50 latach przerwy.

Starania o nadanie obiektowi tytułu pomnika historii trwały kilka lat. Decyzję podjęto na podstawie opinii Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Rady Ochrony Zabytków oraz Instytutu Dziedzictwa Narodowego.

W 2019 r. została powołana Fundacja „Dolnośląska Perła Manieryzmu”, która zaangażowała się w niezbędne prace renowacyjne. Zaczęły się one od hełmu wieży i wzmocnienia ścian. – Obecnie trwa gruntowny remont wnętrza, w planach jest odnowienie całego otoczenia świątyni, jeśli znajdą się na to pieniądze – mówi ks. Przemysław Pastucha z parafii w Żórawinie. – Jeszcze do niedawna kościół był ulubionym miejscem zawierania ślubów, ale z czasem, ze względu na stan techniczny, korzystanie ze świątyni stało się niebezpieczne. Oczywiście po zakończeniu prac planowane jest udostępnienie kościoła jako przestrzeni modlitwy, liturgii, a także miejsca otwartego dla zwiedzających – dodaje.

Kapłan zaznacza, że świątynia i jej otoczenie stały się miejscem krzewienia chrześcijańskiej kultury. Ostatnimi laty odbywał się tu Festiwal „Lato z Muzyką w Perle Manieryzmu”, organizowany we współpracy z artystami Narodowego Forum Muzyki z Wrocławia. Przy kościele odbywały się koncerty plenerowe orkiestry Filharmonii Dolnośląskiej, Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, chórów akademickich Wrocławia; organizowano festiwal średniowiecza.

– Kościół jest unikatowy w naszej części Europy. Styl manierystyczny trwał krótko i niewiele podobnych obiektów przetrwało. Już kiedy powstawał, budził podziw – mówi ks. Przemysław. Dodaje, że z Żórawiną był związany m.in. Witelon (ur. 1230, zm. pomiędzy 1280 a 1314) – wrocławski kanonik, znany m.in. ze swoich dzieł poświęconych optyce. Przed kościołem stoi jego pomnik.

– Nasz zabytek posiada wyjątkowo dużą radę społeczną, działającą na rzecz jego odnowy – podkreśla ks. Pastucha. – Jest coraz bardziej znany w Polsce, ale i poza jej granicami. Odwiedza go wielu przedstawicieli korpusu dyplomatycznego, m.in. ambasadorzy Belgii, Japonii, Węgier, Indii czy Austrii.