Boże Narodzenie u wrocławskich grekokatolików przejdź do galerii

Ksiądz Andrzej Michaliszyn, proboszcz w parafiach we Wrocławiu i Środzie Śląskiej, wspomina tradycyjną wieczerzę wigilijną przeżywaną wieczorem 6 stycznia. Wyjaśnia, że społeczność łemkowska, która do niedawna przeważała wśród mieszkających we Wrocławiu grekokatolików, ma swoje charakterystyczne potrawy, na przykład specjalne zupy.

– Po napływie uchodźców w 2014 roku, a zwłaszcza w ostatnich miesiącach, we Wrocławiu więcej jest osób z Ukrainy, choć na przykład w Legnicy czy Środzie Śląskiej wciąż przeważają chyba dawni mieszkańcy – dodaje. – Podczas wieczerzy wigilijnej, w której uczestniczyłem, dominowała już kuchnia ukraińska – pierogi różnego rodzaju, kutia, barszcz.

Zobacz zdjęcia:

– Podczas wieczerzy pojawia się 12 potraw, dzielimy się tzw. prosforą. Niektórzy ją kroją, smarują miodem, inni nie – wyjaśnia. – Prosfora to rodzaj wypieku, chleba, który jest symbolem Jezusa Chrystusa przychodzącego na świat w prostocie i prawdzie. Śpiewamy kolędy – wiele z nich jest wspólnych dla grekokatolików, prawosławnych, katolików tradycji zachodniej. Najczęściej śpiewana jest kolęda „Bóg przedwieczny narodził się…” Oprócz kolęd są tzw. szczedriwki – które powinno się śpiewać później, dopiero od 18 stycznia (od wieczerzy poprzedzającej święto Chrztu Pańskiego). Nieco wcześniej, od 14 stycznia, śpiewa się szczedriwkę „Dobry wieczór tobie, panie gospodarzu”, która mówi o trzech świętach, które „przyjdą w gości” – Bożym Narodzeniu, święcie św. Bazylego Wielkiego i Jordanie, Święcie Chrztu Pańskiego. W praktyce obecnie często wcześniej zaczyna się śpiewać te utwory.

Kapłan wyjaśnia, że Pasterka odprawiana 6 stycznia wieczorem (we Wrocławiu o 22.00) związana jest z nabożeństwem, mówi o proroctwie Izajasza: „Z nami Bóg, zrozumcie narody”. W niektórych parafiach nie ma Pasterki, ale tylko tzw. Powieczerie – Nieszpory.

– Ludzie przyjeżdżający z różnych stron Ukrainy wychowani są w różnych tradycjach – mówi. – W tym roku dowiedziałem się o nieznanym mi wcześniej zwyczaju, który ktoś miał w swojej parafii w Ukrainie: w czasie nabożeństwa 6 stycznia ksiądz przenosił do szopki figurkę Jezusa.

We Wrocławiu w cerkwi katedralnej Pasterce i Liturgii w sam dzień Bożego Narodzenia – 7 stycznia – przewodniczył ksiądz biskup Włodzimierz Juszczak. Była to Liturgia pontyfikalna, podczas której biskup błogosławi cztery strony świata świecami. 8 grudnia będzie przewodniczył o 12.00 Liturgii w kaplicy przy kościele św. Franciszka przy ul. Borowskiej we Wrocławiu.

– Drugi dzień świąt, 8 stycznia, poświęcony jest św. Józefowi oraz św. Rodzinie. Tego dnia obchodzą swoje święto także greckokatolickie siostry józefitki, które swoje domy mają w Polsce w Krakowie, Przemyślu, Baniach Mazurskich i we Wrocławiu na Oporowie (przebywają tu dwie siostry, jedna pochodząca z Komańczy a druga z Ukrainy) – opowiada ks. Michaliszyn. – Trzeci dzień świąt poświęcony jest św. Szczepanowi, pierwszemu męczennikowi. Boże Narodzenie i Wielkanoc świętujemy po trzy dni – co jest nawiązaniem do Trójcy Świętej.

W tych dniach na tetrapodzie w centrum cerkwi znajduje się ikona Bożego Narodzenia umieszczona na sianie.

  Ikona Bożego Narodzenia znajduje się na tetrapodzie w centrum cerkwi. Agata Combik /Foto Gość

– Ważne, by ludzie jakoś się podnieśli na duchu, mimo samotności, tęsknoty, strachu, co będzie dalej, by umieli odnaleźć sens w swoim życiu na następne dni, miesiące; by się czuli dobrze na tym uchodźctwie, by nie zatracili wiary – mówi. Dodaje, że do greckokatolickiej cerkwi przychodzi też wielu prawosławnych; tu znajdują dla siebie miejsce, modlą się w swoim języku, odnajdują się w lokalnej społeczności.

Ks. Michaliszyn przypomina, że 7 stycznia 2023 minęło dokładnie 100 lat od narodzin Jerzego Nowosielskiego. We wrocławskiej cerkwi katedralnej znajduje się wiele ikon tego artysty, teologa i filozofa.

Jak co roku, 19 stycznia, obchodzony będzie Jordan – Święto Chrztu Pańskiego. Tradycyjnie po liturgii w cerkwi katedralnej ok. 11.15 wyruszy procesja na brzeg Odry, gdzie odbędzie błogosławieństwo wody – w nieco innym miejscu niż w ubiegłych latach.