Tomas Venclova uhonorowany

Nagroda wręczana jest corocznie osobom bądź instytucjom, których życie, działalność, aktywność przyczyniły się lub przyczyniają do tworzenia struktur niepodległej Polski oraz budowy społeczeństwa obywatelskiego. Została ustanowiona  4 czerwca 2004 przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Prezydenta Wrocławia, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Kolegium Europy Wschodniej. Materialną formą Nagrody jest statuetka wykonana przez prof. Jacka Dworskiego.

Wielbiciele twórczości Tomasa Venclovy, będą mogli spotkać się z tym interesującym autorem, już 2 czerwca o godz. 19.00 w Zamku Wojnowice pod Wrocławiem. Wieczór poprowadzi dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Adolf Juzwenko. Będzie to inauguracja odradzającego się cyklu spotkań Academia Europae Orientalis. Więcej informacji oraz rejestracja jest na stronie www.kew.org.pl

Uroczystość wręczenia Nagrody odbędzie się 3 czerwca o godz. 17.00 w auli Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu w przeddzień rocznicy pierwszych częściowo wolnych wyborów do Sejmu w roku 1989.

Tomas Venclova (ur. 11 września 1937 r. w Kłajpedzie) – litewski poeta, prozaik, eseista, literaturoznawca, publicysta, krytyk i tłumacz, syn pisarza Antanasa Venclovy. W czasie II wojny światowej mieszkał z rodzicami w Kownie, a od 1946 r. – w Wilnie. W latach 1954–60 studiował filologię na Uniwersytecie Wileńskim, a następnie w latach 1966–71 semiotykę i literaturę rosyjską na uniwersytecie w Tartu.

Podczas studiów poznał język i literaturę polską, co zaowocowało jego przekładami polskiej poezji (m.in. Herberta, Miłosza, Norwida i Szymborskiej) na język litewski oraz biografią Aleksandra Wata, a d 1983 r. jest członkiem zespołu redakcyjnego „Zeszytów Literackich”.

Od młodości Tomas Venclova związany był z litewską i rosyjską opozycją antykomunistyczną. W latach 70. działał w litewskim ruchu obrony praw człowieka, współtworzył litewską filię Komitetu Obrony Praw Człowieka. Zagrożony represjami, w 1977 r. wyemigrował na stałe do Stanów Zjednoczonych, za co pozbawiono go obywatelstwa ZSRR.

W nowej ojczyźnie działał w organizacji pisarzy emigracyjnych i wykładał początkowo jako profesor wizytujący na uniwersytecie w Berkeley,  a od 1993 r. jest profesorem języków słowiańskich i literatury na Uniwersytecie Yale.

Tomas Venclova jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, uniwersytetów w Kownie i w Kłajpedzie,  a także laureatem wielu nagród i wyróżnień - otrzymał m.in. Litewską Nagrodę Państwową, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Krzyż Wielki Orderu Zasługi  Rzeczypospolitej Polskiej.

Jest autorem licznych publikacji w języku rosyjskim, litewskim i angielskim, tłumaczonych na wiele języków. W języku polskim ukazały się m.in.: Dialog o Wilnie (II obieg; wspólnie z Cz. Miłoszem 1981, 1984), Siedem wierszy (II obieg; przekł. z litewskiego przy współpracy autora S. Barańczak 1986), Rozmowa w zimie (oprac. S. Barańczak, przedm. J. Brodski; Zeszyty Literackie 1989, 1991, 2001), Kształty nadziei (1995), Aleksander Wat: obrazoburca (przekł. z ang. J. Goślicki 1997), Eseje. Publicystyka (2001), Niezniszczalny rytm: eseje o literaturze (2002), Opisać Wilno (przekł. A. Kuzborska 2006).

W czerwcu 2015 roku nakładem Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu ukaże się tom rozmów Tomasa Venclovy z litewskim filozofem i eseistą Leonidasem Donskisem pod tytułem Poszukiwanie optymizmu w epoce pesymizmu. Europa Wschodnia - przeczucia i prognozy (przekł. Małgorzata Gierałtowska i Kamil Pecela).