Nowy numer 13/2024 Archiwum

Państwo, Kościół, prawo

"Konkordat - czym jest? Co z niego wynika" - do refleksji nad tymi pytaniami zaprosił uczestników XXXIII Ogólnopolskiego Forum Młodych ks. Bolesław Orłowski, oficjał Metropolitalnego Sądu Duchownego.

Prelegent zauważył, że Kościół katolicki wyróżnia się spośród wszystkich wspólnot religijnych na świecie tym, że uczestniczy w życiu społeczności międzynarodowej za pośrednictwem Stolicy Apostolskiej – bytu, który ma osobowość prawną, zdolność do czynności prawnych. Podmiotem prawa międzynarodowego jest Kościół katolicki, reprezentowany jednak przez Stolicę Apostolską. – Reprezentuje ona Kościół katolicki jako suwerena duchowego i Państwo Watykańskie jako suwerena doczesnego – zauważył.

Ks. B. Orłowski przypomniał, że początek Państwa Kościelnego datuje się na 755 r. Przetrwało ono do 1870 r. – kiedy to zostało podbite i włączone do Królestwa Włoch; „ożyło” w okrojonej formie na mocy traktatów laterańskich z 1929 r. Między 1870 a 1929 r. Stolica Apostolska była jedynym podmiotem prawa międzynarodowego, który nie posiadał swego państwa.

Od chwili rozpadu Cesarstwa Rzymskiego budowane były relacje papiestwa z poszczególnymi państwami. W XV w. można mówić o zwyczaju wysyłania stałych przedstawicieli państwa do Stolicy Apostolskiej i odwrotnie (stali nuncjusze). Aktualnie Stolica Apostolska ma nuncjatury apostolskie przy 181 państwach, a 187 państw ma swych przedstawicieli przy Stolicy Apostolskiej.

Idea konkordatu, umowy dwustronnej między suwerenami, rodziła się wobec sporów o inwestyturę. Za pierwszy konkordat uważany jest układ wormacki z 1122 r., zawarty między cesarzem Henrykiem V a papieżem Kalikstem II – uregulowano w nim kwestię wyboru biskupów (cesarz zgadzał się na swobodny wybór przez stronę kościelną, ale miało się to odbywać w obecności władcy lub jego przedstawiciela). – Konkordat to instrument prawny, za pomocą którego władza świecka i duchowna zmierzają do uregulowania pewnych problemów. W średniowieczu zawarto ok. 25 konkordatów – mówił prelegent, wspominając, że czasem miały one charakter umów pokojowych, kończących wojny, ale były też „konkordaty przyjaźni” lub obronne.

Konkordaty dotyczą spraw doczesnych (związanych z majątkiem Kościoła, podatkami, sprawami dotyczącymi zabytków, cmentarzy itp.), duchowych (np. sposób mianowania biskupów, składanie przysięgi przez duchownych na wierność państwu, swoboda kontaktowania się z papieżem) czy mieszanych.

Współcześnie w konkordatach porusza się sprawę gwarancji wolności religijnej i współpracy między państwem a Kościołem. Gwarancje wolnościowe obejmują wolność wyznawania wiary, sprawowania kultu, zgromadzeń, wychowania przez rodziców dzieci według swego światopoglądu, nauki religii w szkołach itd. Wiele kwestii w konkordacie jest sformułowanych bardzo ogólnie – precyzyjne regulacje zawierają ustawy okołokonkordatowe.

Prelegent przypomniał, że zawarty w 1925 r. konkordat z państwem polskim został jednostronnie zerwany przez komunistów. Obecnie obowiązuje konkordat z 1993 r. – ratyfikowany dopiero w 1998 r.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Zapisane na później

Pobieranie listy