Kościół jest czymś, co przekracza wszelkie narodowe wspólnoty...

Do auli Papieskiego Wydziału Teologicznego przybyło kilkadziesiąt osób. Najpierw wysłuchali wprowadzenia historycznego prof. Stanisława Rosika z Uniwersytetu Wrocławskiego. W swojej prelekcji opowiadał o okolicznościach odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Zaznaczył, że był to proces, a 11 listopada należy traktować jako datę symboliczną. Zauważył też, że w dwudziestoleciu międzywojennym ten dzień nie był wyjątkowo świętowany aż do 1937 r.

W drugiej, zasadniczej części odbył się wykład dominikanina o. Macieja Zięby pt. "Ojczyzna w perspektywie ojczyzny niebieskiej". Prelegent nawiązał początkowo do Biblii i zaznaczył, że w żadnym miejscu nie mówi ona dosłownie o czymś takim jak patriotyzm, natomiast "ojczyzna" występuje w Starym Testamencie jako kraj, który jest darem Boga i dlatego ma być kochany. - Nie jest to znaczenie takie, jak nasze współczesne - mówił. Natomiast w Nowym Testamencie pojawia się w kontekście negatywnym - żaden prorok nie jest ceniony w swoim kraju (ojczyźnie) oraz w kontekście pozytywnym - "nasza ojczyzna jest w niebie".

- W Piśmie Świętym nie znajdziemy żadnych mocnych wskazówek w kierunku patriotyzmu. (...) Jeśli mówimy o narodach, a potem umiłowaniu i patriotyzmie to w Biblii konotacja zaczyna się od Wieży Babel. To wtedy następuje pomieszanie języków i powstają odrębne narody. A Pięćdziesiątnica jest jakby anty Wieżą Babel. Powstaje nowy Naród Wybrany, uniwersalny. Kościół ma ogarniać wszystkie narody - wyjaśniał.

Dodał, że jako chrześcijanie musimy pamiętać, że nasza ojczyzna jest w niebie i musimy patrzeć z założenia na tę kwestię uniwersalnie. - Kościół jest czymś, co przekracza wszelkie narodowe wspólnoty. Jest powyżej i głębiej - dodał.

W dalszej części wykładu o. Zięba mówił o nacjonalizmie. Odwołując się do tradycji Kościoła całkowicie go potępił. - Wszelkie formy nacjonalizmu są z gruntu obce chrześcijaństwu - zaznaczył. Przekonywał, że nacjonalizm, który ewoluował w XIX w. zastosował naukowy rasizm i teorię Darwina do narodów - narody silniejsze wypierają słabsze. Na tym gruncie doszło do wybuchu dwóch wojen światowych. Przyznał, że w reakcji na skrajny nadużycia patriotyzmu w kierunku nacjonalizm w XX w. pojawiły się teorie, by "darować sobie" ojczyznę ziemską i zająć się tylko ojczyzną niebieską. O. Zięba zaznaczył, że to też nie jest dobre spojrzenie i odwoływał się do scholastyków, którzy mówili o "naturalnym pędzie do życia we wspólnocie". - Nie da się ukryć, że rodzimy się w pewnej wspólnocie rodziny, ale i języka, kultury i terytorium. Dlatego w nauczaniu społecznym Kościoła mówimy, że rodzina i naród są wspólnotami naturalnymi.

"Należy ukazać zasadniczą różnicę jaka istnieje między nacjonalizmem, głoszącym pogardę dla innych narodów i kultur, a patriotyzmem, który jest godziwą miłością do własnej ojczyzny. Patriota nie zabiega nigdy o dobro swojego narodu kosztem innych. Nacjonalizm, zwłaszcza w swoich bardziej radykalnych postaciach stanowi antytezę patriotyzmu i dlatego nie możemy dopuścić, aby nacjonalizm rodził nowe formy totalitarnych aberacji. To zadnie zostaje w mocy również, gdy fundamentem nacjonalizmu jest zasada religijna, jak to się niestety dzieje w przypadku niektórych form tzw. fundamentalizmu"  - cytował przemówienie św. Jana Pawła II wygłoszone na zgromadzeniu ONZ w 1995 r.

- Jesteśmy głęboko zakorzenieni. Chodzi o to, by włączyć pojęcie narodu w "porządek miłości", który jest porządkiem otwierającym. Najpierw jestem ja, potem rodzina, moje otoczenie, potem rozszerza się na wspólnotę narodową i idzie dalej. Patriotyzm w założeniu musi być otwarty i nakierowany na budowę rodziny narodów - podkreślił.

Zwrócił uwagę, że patriotyzm jest szkołą solidarności, bezinteresowności i dobra wspólnego. Zaznaczył, że społeczeństwo obywatelskie nie może powstać bez patriotyzmu, który buduje poczucie "my".

Ostatnim elementem omówionym przez O. Macieja Ziębę była chrześcijańska wizja patriotyzmu u św. Jana Pawła II.

Na trzecią część spotkania złożyła się dyskusja, w której wzięli udział bp Andrzej Siemieniewski i prof. Maria Straś-Romanowska.

Wszystkie nagrania dostępne są na stronie fides-ratio.pl.