75 lat od pierwszego wykładu po polsku

Wszystko zaczęło się o godzinie 9.30 w czwartek 15 listopada 1945 roku. Tę datę przyjmuje się za inaugurację nauki na polskich szkołach wyższych w stolicy Dolnego Śląska. Wówczas prof. Kazimierz Idaszewski wygłosił po polsku wykład dla studentów IV roku Oddziału Elektrycznego Wydziału Mechaniczno-Elektrotechnicznego.

Od 1978 roku wrocławskie szkoły akademickie obchodzą 15 listopada Święto Nauki, natomiast Politechnika Wrocławska od 1984 roku traktuje ten dzień jako Święto Uczelni. 

Ten niezwykły moment sprzed 75 lat opisywała z zaciekawieniem lokalna prasa. Po 25 latach, w 1970 roku, profesor Władysław Floryan napisał o tym wydarzeniu następujące słowa:

Ten "pierworodny" wykład nie był już okolicznościową prelekcją, a takich wygłoszono kilka dla przyszłych studentów w tygodniach poprzedzających tę datę, ale wytyczał początek drogi szkolnictwa wyższego w stolicy Dolnego Śląska.

Głównym trzonem przy budowaniu wielkiej uczelni byli pracownicy naukowi uczelni lwowskich, szczególnie uczeni i absolwenci Politechniki Lwowskiej. Do dzisiaj w świecie akademickim powtarza się często, że kształt naukowemu Wrocławiowi nadały akademickie korzenie Lwowa. Decyzja Rady Miejskiej Wrocławia z 23 stycznia ustanowiła rok 2020 Rokiem Profesorów Lwowskich. W ten sposób współczesny Wrocław oddaje hołd i docenia wysiłek organizacyjny profesorów i wykładowców przedwojennych uczelni lwowskich, którzy stworzyli fundamenty pod rozwój akademickiego Wrocławia.

Przez kilka dni przed historycznym wykładem trwały zapisy na nowopowstałą po wojnie uczelnię. Przez pewien okres politechnika była administracyjnie połączona z uniwersytetem. Rekrutowano wtedy na 10 wydziałów - sześć znajdowało się na Uniwersytecie Wrocławskim, trzy na Politechnice Wrocławskiej, zaś jeden wydział był wspólny.

Liczby pokazują, że w 1945 roku największym zainteresowaniem cieszył się Wydział Mechaniczno-Elektrotechniczny, na który zapisało się 210 słuchaczy. Dalej popularne były także wydziały: budownictwa, hutniczy i matematyczno-fizyczno-chemiczny. Ostatecznie jesienią 1945 roku na pierwszy rok akademicki w polskim Wrocławiu przyjęto na Politechnikę Wrocławską 440 słuchaczy. Kadrę dydaktyczną tworzyło wówczas 54 profesorów, adiunktów i asystentów.

Obecnie oficjalna strona PWr podaje liczbę studentów uczących się na 13 wydziałach na poziomie ok. 24 tysięcy, a liczbę pracowników naukowo-dydaktycznych określa na ponad 2 tysiące. Przez lata działalności naukowej zgłoszono prawie 6 tysięcy wynalazków i wzorów użytkowych oraz uzyskano ponad 2 patentów.

Obecnie liczbę wszystkich studentów uczelni państwowych i prywatnych we Wrocławiu ocenia się na niespełna 100 tysięcy, w tym ok. 70 tysięcy na państwowych uczelniach. Ze względu na zmiany w systemie przyznawania dotacji przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego liczba żaków spada. W ostatnim czasie największą różnicę zanotowała właśnie Politechnika Wrocławska, na której uczy się o 10 tysięcy mniej osób. Mimo to uczelnia pozostaje największym pracodawcą w mieście.

Oprócz tego przyczyną takiego spadku jest także demografia. Jeszcze przed zmianami systemowymi spadek ludności znacząco wpłynął na grupę akademicką. Tylko na Politechnice Wrocławskiej ten czynnik zmniejszył brać studencką aż o 2,5 tysiąca osób.