Wagon wywożący zesłańców, sybiracka chata, realia pracy w kopalni czy tajdze, głód, śmierć, tęsknota. Sytuację ludzi zsyłanych przez lata na Sybir, ukazaną w szerokim kontekście historycznym, poprzez dokumenty, wspomnienia, zdjęcia, przybliża wystawa we wrocławskim Sanktuarium Golgoty Wschodu.
Ekspozycja znajduje się w parafii wrocławskich redemptorystów przy ul. Wittiga 10, w miejscu dotychczasowej Izby Pamięci Sybiraków. Dostępna będzie dla zwiedzających od poniedziałku 23 stycznia.
W uroczystym wernisażu długo oczekiwanej wystawy uczestniczyli przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, redemptoryści – gospodarze miejsca – i przedstawiciele sąsiednich parafii, a przede wszystkich sybiracy i ich przyjaciele, w tym młodzież szkolna – zwłaszcza ze SP nr 71 im. Zesłańców Sybiru.
Zdjęcia:
– Dobrze się stało, że historia redemptorystów i historia sybiraków złączyły się ze sobą – mówił o. Janusz Sok, stojący na czele warszawskiej prowincji redemptorystów, wspominając o 100-letniej już obecności swoich współbraci na Syberii oraz ich wrocławskiej więzi z sybirakami.
Wicewojewoda Dolnośląski Bogusław Szytma wskazał na – budzącą grozę – aktualność wystawy, otwieranej podczas trwającej na Wschodzie wojny. – Katyń, Sybir, doświadczenia totalitarne Polaków dziś są ważnym świadectwem i drogowskazem – zauważył.
Andrzej Jaroch, przewodniczący Sejmiku Województwa Dolnośląskiego, podkreślił, że historia zsyłek, a także m.in. wydarzeń w Katyniu, to historia śmiertelnego starcia narodu polskiego z cywilizacją rosyjskiego „miru” – carskiego, bolszewickiego, postsowieckiego. Niestety wciąż funkcjonuje on w podobny sposób.
– Wrocław to miasto, które patrzy odważnie w przyszłość, ale to też miasto, które zachowuje pamięć – zapewniał prezydent Wrocławia Jacek Sutryk, który dziękował za dbałość o tę pamięć m.in. dyrekcji SP nr 71 i redemptorystom.
– Tą wystawą oddajemy sprawiedliwość dziejową – na naszą lokalną skalę, tak jak możemy. Wystawa dotyczy zagadnień, wydarzeń, które i teraz się dzieją. Chodzi o przymusowe deportacje, ludobójstwo, masowe zbrodnie – mówił Marek Mutor, dyrektor Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”.
Ryszard Janosz, prezes wrocławskiego oddziału Związku Sybiraków, przypomniał intensywną działalność jego członków po reaktywowaniu związku w 1988 r. – pracę nad przywracaniem pamięci o historii zsyłek. Jednym ze znaków tej pamięci jest Sanktuarium Golgoty Wschodu, które mogło powstać dzięki życzliwości śp. o. Stanisława Golca. – Dziś otwieramy wystawę, która formalnie trwa do 30 września; w rzeczywistości jednak powstał tu ośrodek muzealny, który będzie czynny cały rok – wyjaśniał.
O. Witold Baran, proboszcz wrocławskiej parafii redemptorystów, wystąpił w… birecie o. Stanisława Golca, zapewniając o kontynuowaniu jego misji wobec sybiraków. – Historia jest nauczycielką życia, ale i nauczycielką moralności – podkreślał.
Głównymi autorami wystawy są Juliusz Woźny z Ośrodka "Pamięć i Przyszłość" – który oprowadzał po niej gości wernisażu – oraz prof. Grzegorz Hryciuk, który ukazał słuchaczom tło historyczne prezentowanych na ekspozycji wydarzeń.
– Pragnieniem twórców wystawy było, by przemawiała ona obrazem – przez zdjęcia, ilustracje, pamiątki – do wrażliwości wszystkich, także odbiorców z młodego pokolenia – mówił profesor, zarysowując historię zsyłek Polaków na Syberię trwającą wieki. Wywózki nasilone były po XIX-wiecznych powstaniach narodowych, ogromna rzesza ludzi deportowana została na Wschód w latach 40. XX wieku, ale wielkie zsyłki trwały też m.in. w latach 30., aż po lata 50.
Uroczystość otwarcia wystawy prowadził Marek Kosendiak, który przypomniał, że powstała dzięki staraniom Centrum Historii Zajezdnia, w ramach projektu „Wrocław i Falstad nie zapomną! Polskie i norweskie spojrzenie na totalitaryzmy. Działania edukacyjne, badawcze, wystawiennicze, wydawnicze i popularyzatorskie o różnych doświadczeniach Wrocławia i Falstad totalitaryzmu hitlerowskiego i stalinowskiego w okresie II wojny światowej”.
Podczas wernisażu wystąpiło z programem artystycznym Trio Magdaleny Zawartko.
*
Wystawa „Golgota Wschodu” mieści się na ponad 260 m kw. Składa się z dwóch przestrzeni. Jedna dotyczy zesłań na Syberię od XVII do XIX wieku, druga głównie zesłań w czasie II wojny światowej, a także m.in. zbrodni katyńskiej.
Wystawie towarzyszy bogata oferta edukacyjna dla młodzieży szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Godziny otwarcia (od 23 stycznia):
Wtorek – czwartek: 9.00–15.00; piątek: 11.00–17.00; sobota – niedziela: 10.00–16.00.
Rezerwacje grup i zajęć edukacyjnych: golgota@zajezdnia.org, tel. +48 534 526 517. Więcej informacji: golgota.zajezdnia.org