III Kurs Chorału Gregoriańskiego. Miasto modlitwą i muzyką prześwietlane przejdź do galerii

W wykładzie poświęconym liturgii w średniowiecznym Wrocławiu historyk ukazał, jak modlitwa i związana z nią muzyka płynęły przez rok liturgiczny, ale także, jak oplatały miasto w wymiarze geograficznym – przez wyrastające stopniowo kolejne kościoły, klasztory, przez procesje przemierzające ulice i podmiejskie okolice.

Przypomniał specyfikę Wrocławia, w którym przed wiekami krzyżowały się (w okolicach dzisiejszego pl. Dominikańskiego) ważne szlaki: biegnąca z Kijowa po Paryż Via Regia z jednym z traktów szlaku bursztynowego, prowadzącego znad Bałtyku aż ku Wenecji. Miasto, gdzie można odnaleźć ślady pobytu Rzymian w I w n.e., było „krainą” wysp, mostów, rzeki.

Zdjęcia z kursu:

Obok grodu na Ostrowie Tumskim, z katedrą i siedzibą władcy, na Piasku – czyli wyspie usypanej z piasku naniesionego przez wody rzeki – pojawili się w XII w. Kanonicy Regularni Reguły św. Augustyna. Dr Piotr Szukiel w swojej pracy doktorskiej zajmował się właśnie ich liturgią, korzystając zwłaszcza z należącej do tego opactwa Liber ordinarius z 1440 r. – księgi, która była jakby „liturgicznym rozkładem jazdy”, pomagała przygotować się do liturgii.

Jej karty pozwalają w dużej mierze odtworzyć świat średniowiecznej modlitwy. Wśród ciekawych wątków jest choćby sposób celebrowania Niedzieli Palmowej. Tego dnia biskup razem z członkami kapituły wyruszali na Piasek, gdzie odbywało się błogosławieństwo gałązek. Wracali następnie do katedry, po drodze jeszcze zatrzymując się na modlitwie przy kościele pw. Świętego Krzyża.

Wierni pozostawali na Piasku, gdzie m.in. odbywał się tradycyjny obrzęd: Opat kanoników regularnych padał na twarz przed krzyżem przysłoniętym czarnym ornatem, a przeor uderzał w krzyż gałązką, przypominając biblijne słowa: „Uderzę Pasterza, a rozproszą się owce stada”. Opat wówczas wstawał i mówił: „Ja zaś zmartwychwstanę i poprzedzę was do Galilei”.

  Średniowieczny Ostrów Tumski i okolice - prezentacja dr. Piotra Szukiela. Agata Combik /Foto Gość

P. Szukiel opowiadał również o „Dniach Krzyżowych”, przypadających przed uroczystością Wniebowstąpienia, kiedy odbywały się tradycyjne procesje – z relikwiami, często z figurą Zmartwychwstałego, z feretronami. – W ten sposób uświęcano przestrzeń miejską, wzywano opieki świętych nad miastem – tłumaczył. Ukazał przebieg procesji w kolejne dni wyruszających z klasztoru na Piasku – procesji zmierzających w różne strony Wrocławia, a nawet poza miejskie mury, w stronę leprozoriów (szpitali czy przytułków dla chorych na trąd), połączonych z modlitwą do różnych świętych.

Wyjaśniał, czym był „Ryt triplex” charakterystyczny dla archidiecezji wrocławskiej. Wiązał się on ze zwyczajem trzykrotnego powtarzania pewnych antyfon w większe święta. Uwiecznione zostały wskazówki mówiące o tym, kto u kanoników jakie antyfony miał śpiewać – wymienieni są tu opat, przeor, ale też np. przełożony kuchni, zakrystianin. – Być może był to sposób na to, by… nie uciekli za wcześnie z chóru, opuszczając długo trwające modlitwy – stwierdził prelegent.

Wspomniał o organach w kościele NMP na Piasku (wiadomo, że te wykonane w Opolu szybko się popsuły), ale również o wielkim opactwie ołbińskim, które wyrosło nieco dalej, i o jego problemach. Tamtejsza wspólnota zakonna borykała się z rozprzężeniem (opat, który chciał przeprowadzić reformy, został niestety wywieziony z klasztoru w worku, na ośle, i porzucony w rowie), a w XVI w. opactwo zostało zburzone – przez co utracony został wspaniały kompleks romański. Kościół NMP na Piasku, choć niszczony i pozbawiony od dawna obecności kanoników regularnych, trwa i przypomina również o muzycznych tradycjach Wrocławia.

  Liber ordinarius opactwa kanoników regularnych we Wrocławiu - prezentacja dr. Piotra Szukiela. Agata Combik /Foto Gość

⃰

W III edycji Kursu Chorału Gregoriańskiego (14–20 lipca), zorganizowanego we Wrocławiu przez Fundację „Lumen de Luminae”, uczestniczy tym razem ok. 40 osób. Biorą udział w zajęciach podzieleni na trzy grupy, zależnie od stopnia zaawansowania – pod kierunkiem prof. Marty Kierskiej-Witczak, o. Karola Cetwińskiego OSB i Łukasza Czartowskiego. Prócz wykładów i prób śpiewu ważną częścią spotkania jest liturgia z chorałem gregoriańskim – jutrznia i nieszpory, a także codzienna Msza św. Naprzemiennie sprawowana jest Eucharystia w zwyczajnej formie rytu rzymskiego (Msza św. „posoborowa”, w różnych kościołach) oraz w nadzwyczajnej (Msza św. „trydencka”, w kolegiacie św. Krzyża).

Do udziału w liturgii zaproszeni są wszyscy chętni. Zobacz TUTAJ.

Więcej w papierowym wydaniu "Gościa Wrocławskiego" nr 30 na 29 lipca.