Prawdziwa perła Wrocławia zabrzmi jeszcze z pełną mocą przejdź do galerii
Niegdyś największe na świecie organy, od kilkudziesięciu lat umieszczone w archikatedrze wrocławskiej, rozmontowano i przechodzą właśnie gruntowny remont. Opowiadali o nich w ramach Wieczoru Tumskiego ks. kan. Paweł Cembrowicz i prof. Piotr Rojek.
W ramach Wieczoru Tumskiego dwugłos o wyjątkowych organach archikatedry wrocławskiej dali ks. kan. Paweł Cembrowicz, proboszcz parafii katedralnej oraz prof. Piotr Rojek z Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Opowiadali oni o historii instrumentu, który w czerwcu rozmontowano i przewieziono do Wołomina do renowacji.
ZOBACZ ZDJĘCIA:
Demontaż i remont największych organów w Polsce – byliśmy w środku!
- Dzięki temu, że nie ma na razie instrumentu, można przeprowadzić renowację archikatedry w miejscu, gdzie stały organy. To historyczne wydarzenie. Pierwszy raz po odbudowie (1946-1951) pokazało się odsłonięte okno oraz ten fragment świątyni - mówił ks. Cembrowicz.
W 1945 roku archikatedra wyglądała inaczej niż dziś. Stare zdjęcia archiwalne pokazują, że nie widać cegieł we wnętrzu, a więc ściany były białe, a organy stały w pięknej barokowej szafie.
- Dla porównania wielkie organy Englera z bazyliki św. Elżbiety miały 54 głosy, zaś organy w katedralne 60 głosów i to w systemie mechanicznym. Pamiętajmy, że Wrocław do stycznia 1945 był najbezpieczniejszą prowincją ówczesnych III Rzeszy. Dopóki nie ogłoszono Festung Breslau. Do tamtej pory miał 1 milion 200 tysięcy mieszkańców - opowiadał prof. Rojek.
- Pomimo Festung Brelasu wiele rzeczy w katedrze ocalało. Skarby zawczasu zaczęto zabezpieczać, wywozić poza miasto, a także chować je w podziemiach katedry i innych piwnicach Ostrowa Tumskiego. Jednak oryginalne organy zostały przez działania wojenne tak bardzo zniszczone, że nie można było ich już poddać jakiejkolwiek renowacji. Katedra niestety została zburzona w 70 procentach. Prymas Hlond odradzał jej odbudowę, ale mimo to ks. Karol Milik i jego współpracownicy podjęli się tego zadania. W 1951 roku katedra została na nowo poświęcona przez prymasa Wyszyńskiego - opisywał ks. Cembrowicz.
- I już tam stał wspaniały instrument, który ocalał po II wojnie światowej w Hali Stulecia. Był właściwie dla niej wybudowany w 1912 roku. To była sala koncertowa z największymi na świecie organami. Wrocław miał w tym obszarze niezwykłe ambicje. Pierwotnie instrument zbudowany jako dwustugłosowy i najnowocześniejszy, bo miał już elektryfikacje. W 1937 roku roku rozbudowano do 222 głosów, co się przekładało na 16,5 tys. piszczałek. Dla przykłądu organy Englera z bazyliki św. Elżbiety mają ponad 3300 piszczałek - stwierdził prof. Rojek.
- Organy Sauera ocalały w Hali Stulecia w większej części i już w czasie wojny były legendą. Jedna z pań opowiadała mi kiedyś, że zaraz po wojnie zaglądała do Hali Stulecia ze swoimi koleżankami jako dziecko. Zaciekawiły ją organy, wyciągnęły jedną czy drugą piszczałkę, podmuchały i zostawiły. Pamiętała, że dużych braków nie było. Ale jednak potem znikały całe rzędy głosów, więc musiał to zabierać ktoś, kto się na tym znał i tego potrzebował - dodał prof. Rojek.
Przyznał, że dzisiaj jesteśmy na zupełnie innym etapie szacunku do historii, świadomości zabytków i możliwości rekonstrukcyjnych. Organy Sauera ocalały dzięki przeniesieniu ich z Hali Stulecia najpierw na strych kościoła pw. św. Doroty, a potem do archikatedry.
- Instrument liczy 151 głosów, ale to nie są tylko głosy z Hali Stulecia, ale jeszcze z kościoła na Sępolnie także – 27 głosów. Całe organy ważą ponad 20 ton. To największy instrument tego typu w Polsce. Przewidujemy dwa etapy renowacji: odrestaurować to, co jest, czyli 151 głosów, a drugi etap – powiększyć do 194 głosów, bo tyle się zmieści w katedrze. I wtedy byłyby to trzecie największe organy na świecie. Inicjatorem tego remontu jest abp Józef Kupny. Powołanie zespołu odpowiadającego za renowację to jego decyzja - mówił ks. Cembrowicz.
- Chcemy, żeby po remoncie było 41 głosów językowych – oboje, trąbki ,waltornie, puzony. Przez ten współczesny demontaż organów do remontu zobaczyliśmy, jak te instrumenty były budowane. Najciaśniej było na dole, bo budowniczy bali się, że im się nie zmieści - informował prof. Rojek.
- Pamiętajmy, że Ostrów Tumski jest kolebką Wrocławia. To jest nasza szansa, żeby zapisać się w historii, dlatego warto wesprzeć remont tego niesamowitego instrumentu. Potrwa on niespełna 4 lata - zapowiedział ks. Cembrowicz.
Demontaż i remont największych organów w Polsce – byliśmy w środku!
