Wrocławski

Najnowsze Wydania

Odnalezioną po latach figurę NMP Niepokalanie Poczętej można już oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu

Rzeźba Matki Bożej depczącej głowę węża-smoka, z głową otoczoną gwiazdami, przez długie lata stała na najstarszej kolumnie maryjnej we Wrocławiu - przy obecnej katedrze greckokatolickiej przy pl. bp. Nankiera. Zniknęła stamtąd jeszcze przed 1945 r. Dziś znajduje się tam jej kopia.

Matka Boża z rozwianymi szatami, depcząca głowę węża, powróciła po latach do Wrocławia. Agata Combik /Foto Gość

Oryginalna rzeźba była uważana za zaginioną, lecz w 2018 r. dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu Piotr Oszczanowski zidentyfikował ją w kolekcji Muzeum Rzeźby im. X. Dunikowskiego w Królikarni, oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie.

Znajdowała się w zbiorach warszawskich od 1946 r. Uchodziła za przedstawienie św. Małgorzaty autorstwa czeskiego rzeźbiarza Matthiasa Bernharda Brauna. Po identyfikacji, figura Immaculaty została w minionych latach poddana konserwacji w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Obecnie oglądać ją można w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Na razie znajduje się tu jako depozyt warszawskiej placówki, ale wszczęte zostały już procedury, które doprowadzić mają do wpisania jej do zasobów wrocławskiego muzeum.

Odnalezioną po latach figurę NMP Niepokalanie Poczętej można już oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu

Agata Combik /Foto Gość

– Jesteśmy świadkami historycznego wydarzenia. Po wielu latach nieobecności rzeźby; przekonania, że zaginęła, mamy przyjemność znów ją oglądać. Jest to dzieło sztuki, które bardzo mocno wpisało się w kontekst, w historię miasta. Rzeźba była przez bardzo długi czas ozdobą, chlubą centrum Wrocławia. Wznosiła się dumnie obok kaplicy Hochberga, przy kościele pw. Świętego Wincentego i Świętego Jakuba, należącym dawniej do norbertanów. Obecnie jest to katedra greckokatolicka. Niesie ze sobą określone przesłanie ideowe, ma niezwykłe walory artystyczne, a także, jak się okazało, burzliwą historię – mówił dyrektor muzeum Piotr Oszczanowski.

Rzeźba Niepokalanej wieńczyła najstarszą kolumnę maryjną we Wrocławiu. Kolumna została ufundowana przez opata premonstratensów Gottfrieda Czeleschowsky’ego (1687–1692), a zamówiona u kamieniarza Josepha Getzingera. Wiadomo, że otrzymał za swoją pracę 400 śląskich talarów, a także nagrodzono go piwem i zbożem.

– Kolumna ustawiona została pod nadzorem architekta Johanna Georga Knolla w 1699 r., czyli już za czasów opata Karla Kellera (1697–1710), a ostatecznie jej rozliczenie finansowe nastąpiło 9 stycznia 1700 r. Nieznany jest autor figury „Immaculaty”. Wiadomo, że w styczniu 1699 r. kamieniarz Philipp Winkler otrzymał 30 talarów za nieokreślone prace przy kolumnie, ale nie jest on utożsamiany z wykonawcą rzeźby – wyjaśnia Barbara Andruszkiewicz z Działu Rzeźby XVI–XIX w. MNWr.

Tłumaczy, że rzeźba powstała pod wpływem sztuki czeskiej; naznaczona jest także wpływami włoskimi. Została usunięta z kolumny jeszcze przed 1945 r., zapewne ewakuowana, gdy do miasta zbliżał się front.

– Jesteśmy bardzo wzruszeni i uradowani powrotem do Wrocławia figury Matki Bożej – mówił bp Włodzimierz Juszczak, obecny na prezentacji figury wraz z proboszczem greckokatolickiej parafii katedralnej ks. Andrzejem Michaliszynem.

Wyjaśnia, że od 2010 r. na szczycie kolumny znajduje się kopia figury, która też już wpisała się w otoczenie kościoła.

Została wykonana na podstawie dostępnych materiałów ikonograficznych i – jak się okazuje – odbiega nieco od oryginału (m.in. inaczej nieco prezentuje się smok, którego depcze Niepokalana, a także inna jest liczba gwiazd w nimbie otaczającym głowę Matki Bożej).

Figura jest rzeźbą typu „Immaculata” (czyli „bez skazy”, „niepokalana”). Historycy sztuki wskazują tu na motyw ikonograficzny wykształcony w epoce baroku, gdzie postać Matki Bożej Niepokalanie Poczętej nawiązuje do „niewiasty obleczonej w słońce” ukazanej w Apokalipsie św. Jana.

Takie przedstawienia często wieńczyły kolumny maryjne fundowane od XVII w. na terenie monarchii habsburskiej. Pełniły one jednocześnie funkcję kolumn morowych – były wotami dziękczynnymi za uchronienie od zarazy.