Mogły nadal leżeć w skrzynce rodzinnego archiwum

W siedzibie Towarzystwa Miłośników Wrocławia otwarto wystawę "Wspomnienia rysunkowe Ludwika Malugi z obozów pracy przymusowej w wojennym Wrocławiu 1944-45".

Autor unikatowych rysunków był robotnikiem przymusowym w wojennym Breslau. Pracował jako kreślarz. W wieku senioralnym, na emeryturze, angażował się w działalność Towarzystwa Miłośników Wrocławia. Założyciel i w latach 1969-1986 pierwszy przewodniczący Klubu Ludzi ze znakiem "P".

W czasie II wojny światowej został wywieziony do Breslau, gdzie pracował przymusowo w Fabryce FAMO (obecnie teren Dozamelu, Fabryczna 10).

- Jego rysunki nie były tworzone z natury, ale powstawały 20 lat po tragicznych wydarzeniach wojennych. Mimo to zawierają wiele cennych szczegółów i właściwie bez ich opisów mogłam bez problemu ustalić, jakie miejsca przedstawiają. Myślę, że rysowanie okazało się po latach pewną formą autoterapii pana Malugi, próbą radzenia sobie z przeżyciami wojennymi. Te obrazy siedziały w nim gdzieś głęboko 20 lat. Jego prace powstawały etapami - w latach 1965 - 1971 - opowiada Kamilla Jasińska, kuratorka wystawy i pracownik Instytutu Pamięci Narodowej.

Bezcenne obrazki z wojennego Wrocławia oczami polskiego robotnika przymusowego udostępnił syn Ludwika - prof. Leszek Maluga. Kamilla Jasińska trafiła na niego przez przypadek, z pomocą ich wspólnego znajomego.

- Jest mi niezwykle miło, że powstała taka wystawa. Szczerze mówiąc rysunki ojca już dawno wsadziłem do skrzynki i myślałem, że zostaną tam na zawsze. Dzięki zbiegowi okoliczności i entuzjazmowi kilku osób udało się te prace przywrócić do naszej rzeczywistości. One leżały wśród rodzinnych papierów i od czasu do czasu przypominały mi, że ojciec miał taki nostalgiczny okres po wojnie - mówi Leszek Maluga.

Rysunki pozwoliły bliskim rozszyfrować dynamikę przeżywania traumy powojennej u Ludwika Malugi. Do połowy lat 60. nie wspominał on bowiem o tragedii wojennej.

- Jako kilkunastoletni chłopiec chodziłem z nim na spacery, a on opowiadał mi o miejscach trudnych dla historii Wrocławia. Ja wtedy przejmowałem się raczej przebojami Beatlesów, ale wiele z tych opowieści mi zostało jak ziarno w sercu, a potem zakiełkowało - dodaje syn autora prac wystawowych.

Podkreśla, że robotnicy polscy niemieckim Wrocławiu w 1944 roku byli ludźmi młodymi i oni przeżywali trudne wydarzenia jako przygodę. Byli zbyt młodzi, żeby odczuwać to jednoznacznie fatalistycznie, ale jednak potem te wydarzenia się w ich sercach skumulowały i blokowały ich wewnętrznie.

- Ojciec po latach te doświadczenia odtworzył z pamięci za pomocą rysunków. Są one świadectwem, jak duże emocje wiązały się z tamtym okresem i powrotem do normalności. Towarzystwo Miłośników Wrocławia było dla niego u schyłku życia czymś bardzo ważnym. Szczególnie, że coraz mniej jest z nami świadków tamtych czasów. Ojciec całe swoje emerytalne serce poświęcił, by utrwalić trudną historię - informuje Leszek Maluga.

Wystawę można oglądać w kamieniczce "Małgosia" przy ul. św. Mikołaja 1, przy wrocławskim rynku.

Pokazujemy kilka przykładów: