Zamiast pancerza trzeba mieć silny kręgosłup przejdź do galerii

Otwierając obrady, ks. prof. Sławomir Stasiak, rektor PWT, wskazał na papieża Leona XIII, który wskazał Kościołowi nową drogę realizacji orędzia Jezusa Chrystusa w zmieniającej się rzeczywistości. Do tego następcy św. Piotra nawiązał świadomie obecny papież, wybierając imię Leon XIV. Teraz również jesteśmy świadkami wkraczania w nową epokę, z nowymi zagrożeniami i szansami.

Zdjęcia:

– „Było minęło” to nie stwierdzenie dramatyczne, tęsknota za innym wymiarem Kościoła, ale stwierdzenie faktu, którego domaga się od nas zasada ewangeliczna: „Widzieć, ocenić, działać” – mówił, podkreślając, że WDD mają pomóc zrozumieć, w jaką stronę zmierza współczesny Kościół, i w jaki sposób dziś prowadzić ewangelizację.

– Dla myślenia o przyszłości Kościoła bardzo ważna jest diagnoza. Sytuacja Kościoła w Polsce nie jest dziś taka, jak kilkanaście, kilkadziesiąt lat temu. Widzimy spadek liczby zawieranych małżeństw, rodzących się dzieci, młodzież wypisującą się z katechezy... To trzeba wiedzieć, ale ważne, byśmy próbowali – uwzględniając te warunki – wypracowywać pewien kierunek – mówił abp Józef Kupny. Zwrócił uwagę zawłaszcza na potrzebę zastanowienia się, jak powinna wyglądać katecheza.

– Nie wystarczy to, co było. Trzeba otworzyć się na to, co nowe – podkreślał, dostrzegając zwłaszcza potrzebę zaangażowania się w budowanie więzi międzyludzkich w parafii, wprowadzanie do katechizacji nowych form komunikacji, przekazu.

 Ks. dr hab. Rafał Kowalski, prof. PWT, przedstawił wyniki badań religijności w archidiecezji wrocławskiej, w tytule swojego wystąpienia zauważając, że „Święconka już nie przyciąga...”. Zwrócił uwagę na fakt, że porównanie danych z 2011 i 2022 r. wskazuje na znaczący spadek ludzi deklarujących wiarę, przystępujących do sakramentów, a nawet tych, którzy „idą ze święconką” do kościoła w Wielką Sobotę (spadek o 15 proc.). Największy spadek praktyk dotyczy procesji Bożego Ciała. Co ciekawe, więcej osób w porównaniu z 2011 r. zadeklarowało kierowanie się w swoich wyborach życiowych nauczaniem Kościoła – choć zdecydowanie przeważa liczba osób opierających się na radach rodziny. Najliczniejsza grupa ludzi deklaruje, że kieruje się własnym sumieniem (blisko 90 proc.). Wśród tych, którzy zasadniczo deklarują wiarę, wzrasta liczba niewierzących w Trójcę Świętą czy zmartwychwstanie Chrystusa.

Prof. Wojciech Świątkiewicz (UŚ) w wykładzie „Po covidzie bez zmian” odniósł się do wypowiedzi abp Gądeckiego, który w jednym  wywiadów stwierdził, że inny jest obraz Kościoła wynikający ze statystyk, a inny ten duchowy. – Zgadzam się, ale nie lekceważyłbym danych socjologicznych – stwierdził. Przywołał słowa Jana Pawła II, który mówił, że „Wiara, która nie staje się kulturą, jest wiarą nie do końca przyjętą…” – To właśnie ten „kostium wiary” jest przedmiotem badań socjologicznych – wyjaśniał.

Zauważył, że epidemia zasadniczo nie spowodowała głębszych zmian w religijności – choć można stwierdzić, że niektórzy ludzie oddalili się wówczas od praktyk religijnych. Jego zdaniem ówczesna „dyspensa od kościelności” – systematyczne komunikaty o udzielaniu dyspensy od udziału w Mszy św., przekonywanie, że „nie jest tak ważne” czy człowiek modli się w kościele czy gdzie indziej, miały wpływ na zdystansowanie się wielu osób od praktyk religijnych w kościele.

Stwierdził, że specyfiką archidiecezji wrocławskiej jest – zaobserwowane w badaniach –  zjawisko: profile religijne mieszkańców wsi oraz Wrocławia, dużego miasta, są do siebie zbliżone. Oazą religijności okazują się małe miasta.

Ks. dr hab. Andrzej Draguła, prof. US, przedstawił wykład: „Zmiana paradygmatu parafii: od weryfikacji do ewangelizacji”. Jak zbudować parafię, by każdy chciał do niej przyjść i pozostać tam z własnej woli? Stawianie takich pytań i przyjęcie postawy „zapraszania”, „włączania” uznał za kluczowe. Problem, jak mówił – polega między innymi na tym, że księża nie są przygotowani, by rozmowy w kancelarii parafialnej prowadzić w duchu ewangelizacji. Bardziej naturalny jest duch weryfikacji – czy np. ktoś nadaje się na rodzica chrzestnego.

Zauważył, że ludzie dziś łatwo poza Kościołem zaspakajają potrzeby przeżycia rytuału, doświadczenia wspólnoty, a nawet ekstazy. „Kto nie ma pancerza, musi mieć kręgosłup” – mówił. Słabnie pancerz zewnętrznych czynników zabezpieczających czy nawet jakoś wymuszających (towarzysko, zwyczajowo) trwanie w Kościele. Potrzebny jest silny kręgosłup relacji z Bogiem.

Dr hab. Krzysztof Koseła, prof. UW, zastanawiał się nad tematem „Polak i katolik z pokolenia Z - co dalej?” – ukazując liczne trudności przeżywane przez owo pokolenie (urodzonych w 1997 r. i później), związane m.in. z zagubieniem w wirtualnym świecie.
„Czy wyłania się już nowa forma katolicyzmu?” – pytał ks. dr hab. Wojciech Sadłoń SAC (UKSW). Zauważył, że procesy, które – jak się wydaje – prowadziły do erozji religii, również się załamują. Wyczerpuje się przekonanie o liniowym rozwoju świata, kumulowaniu się postępu. Religia zdaje się znów zyskiwać, jako źródło sensu i ciągłości.

– Przestaje już obowiązywać teza o nieuchronnej sekularyzacji. Ona dotyczy raczej odejścia od tradycyjnych form religii, nie od religii. Istnieje również postsekularyzacja – stwierdził. Przywołując dane m.in. z USA, Wielkiej Brytanii czy Francji, zauważył, że kiedy katolicyzm przestaje być w większości, zyskuje jakiś nowy dynamizm. – Żyjemy nie tylko w czasach sekularyzacji, ale może i zwiastunów odrodzenia religijnego. Ważne jest wyjście poza pesymizm i poza „to, co było” – dodał.

Po wykładach rozpoczęła się debata prowadzona przez ks. dr. Michała Mraczka, podczas której zastanawiano się m.in. nad zależnością między doświadczeniem dobrobytu, bezpieczeństwa, a odchodzeniem od wiary. Jak się okazuje, zależność ta nie jest tak oczywista, jakby się wydawało. Więcej w papierowym wydaniu GN)

Wydarzenie organizowane jest przez Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu we współpracy z Fundacją "Obserwatorium Społeczne".