Te mury mówią do Ciebie cz. 2. Jak przebiega poświęcenie kościoła?
Obrzęd poświęcenia kościoła - który 1 października odbędzie się we wrocławskiej parafii pw. NMP Bolesnej na Strachocinie - to zarazem lekcja tego, czym jest Kościół przez duże "K". Jak przebiega?
Agata Combik: Drzwi zostają uroczyście otwarte, wchodzimy i…
Ks. dr Mariusz Szypa, ceremoniarz katedralny, dyrektor Wydziału Katechetycznego wrocławskiej kurii: Po pozdrowieniu ma miejsce jakiś zewnętrzny gest oddania budynku przez wspólnotę biskupowi (to może być np. symboliczne przekazanie kluczy, kroniki czy księgi z zapisanymi fundatorami), po czym następuje błogosławieństwo wody, pokropienie nią wiernych i nowego ołtarza. W nowych kościołach, gdzie jeszcze nie była sprawowana liturgia, następuje także pokropienie ścian kościoła. To jest odniesienie do Chrztu św., podczas którego chrzcielna woda obmywa nas, oczyszcza. Odtąd to miejsce, oczyszczone mocą Bożej łaski, ma być wyłączone ze świeckiego użytku, zarezerwowane dla Boga. On jest wszędzie obecny, ale wybiera sobie to miejsce w sposób szczególny. Jest ono dla nas zewnętrznym znakiem Jego obecności. Budynek kościelny przemawia swoją bryłą także do patrzących na niego z zewnątrz – i to nawet jeśli, jak się zdarza często na Zachodzie, traci swoje przeznaczenie.
Zobacz także:
Po znaku wody przychodzi czas na Słowo.
W nowych kościołach, zanim zacznie się Liturgia Słowa, odbywa się uroczyste otwarcie ambony, czyli miejsca głoszenia Słowa. W wypowiadanej wtedy modlitwie biskup oznajmia, że tu, z ambony, ma być głoszona Ewangelia Jezusa Chrystusa. Ambona ma służyć tylko głoszeniu Słowa Bożego i jego komentowaniu. Wszystko inne ma być wypowiadane z innego miejsca. Wierny powinien mieć pewność, że każde słowo głoszone z ambony to jest nauka Kościoła, Słowo Boże. Homilia może, ale nie musi być głoszona z ambony.
Liturgia Słowa poprzedza inne części obrzędu, bo wiara rodzi się ze słuchania. Gromadzimy się najpierw, by Pana Boga słuchać. Już zresztą to nasze gromadzenie się jest odpowiedzią na Jego działanie, na Boże zaproszenie. Oddajemy Mu miejsce, w którym On nas zwołał.
Dzień poświęcenia kościoła ma w danej parafii rangę uroczystości, są więc trzy czytania. W nowych kościołach, gdzie jeszcze nie była sprawowana liturgia, pierwsze czytanie zawsze (nawet jeśli jest to okres wielkanocny) jest z księgi proroka Nehemiasza – mówi o tym, jak Ezdrasz ze specjalnego podwyższenia czytał ludowi księgę Prawa.
Po czytaniach następuje homilia, potem wyznanie wiary. Wyznajemy wiarę w jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół. Ważna jest ta łączność z Kościołem powszechnym, którą wyraża też fakt, że obrzęd jest sprawowany przez biskupa (wyjątkowo może go sprawować kapłan delegowany przez biskupa). Poświęcenie kościoła to wydarzenie ważne nie tylko dla danej parafii, dla całej diecezji, ale i dla całej wspólnoty Kościoła powszechnego. Nie oddaje się kościoła tylko konkretnej wspólnocie parafialnej, ale całemu Kościołowi.
Kościół jest połączony z kaplicą, w której do tej pory odprawiane były Msze św.
Andrzej Mas /Archiwum parafii
Podczas uroczystości przyzywamy wstawiennictwa mieszkańców Nieba.
Liturgia Słowa kończy się na wyznaniu wiary i zaczynają się obrzędy samego poświęcenia. Pierwszy z nich to Litania do Świętych. Jeśli to niedziela lub okres wielkanocny, to odmawiana jest na stojąco, jeśli nie – na klęcząco, w postawie błagalnej. W tej litanii – zastępującej modlitwę wiernych – są również wezwania do modlitwy za Kościół, za całą wspólnotę, w różnych intencjach dotyczących ważnych aktualnych spraw (np. epidemii, wojny).
Zgodnie ze starożytną tradycją Kościoła najpierw ołtarze budowano na grobach męczenników. Także dziś pod mensą ołtarza mogą zostać złożone (choć nie jest to konieczne) relikwie świętego, niekoniecznie męczennika. To pokazuje, że święci są naszymi orędownikami. Ich ofiara z życia, złączona z ofiarą Chrystusa, jest dla nas fundamentem, wzorem. Relikwie te mogą być widoczne lub ukryte – wtedy o ich obecności informuje tabliczka.
Najważniejszy moment poświęcenia ołtarza, kościoła, to…
Eucharystia. Samo sprawowanie Mszy św. powoduje poświęcenie ołtarza, jednak z czasem Kościół włączył do obrzędu również uroczystą modlitwę poświęcenia, wypowiadaną przez biskupa. To bardzo ważny moment. Lud potwierdza słowa pasterza mówiąc „Amen”. Potem następują obrzędy wyjaśniające. Pierwszym z nich jest namaszczenie płyty mensy ołtarza olejem Krzyżma, trochę analogicznie jak przy sakramencie Chrztu, gdzie namaszczany jest nowy członek Kościoła. Ten akt przypomina, że ołtarz wyraża Chrystusa, a Chrystus znaczy „namaszczony”, „Boży Pomazaniec”.
Namaszcza się też ściany kościoła – w czterech bądź dwunastu miejscach (gdzie umieszcza się tzw. „zacheuszki”). Następnie odbywa się spalenie na ołtarzu kadzidła – co jest znakiem naszej modlitwy, uwielbienia Boga, które wznoszą się z tego miejsca do Niego jak dym kadzidła. Następuje także okadzenie ołtarza oraz wiernych zgromadzonych w kościele.
Ołtarz zostaje nakryty obrusem, przyozdobiony świecami, kwiatami. To kolejne nawiązania do Chrztu św., gdzie po namaszczeniu olejem Krzyżma pojawia się znak białej szaty, zapalonej świecy. Różne znaki w ramach obrzędu poświęcenia kościoła przypominają o potrójnej misji Chrystusa (kapłańskiej, prorockiej, królewskiej), w której ochrzczeni mają udział.
Przemawiająca jest iluminacja, rozświetlenie całego kościoła, które wtedy następuje.
Biskup uroczyście przekazuje diakonowi zapaloną świecę, a on zapala najpierw świece na ołtarzu, a potem zapalane są świece czy lampki oliwne w miejscach, gdzie były namaszczone ściany kościoła. Następnie zapalane są wszystkie inne światła w kościele. To jest przypomnienie światła Chrystusa, które oświeca nas w drodze do światłości wiekuistej. Zapalenie świec w miejscach namaszczenia na ścianach dokonuje się potem tylko dwa razy w ciągu roku – w rocznicę poświęcenia kościoła, bądź w rocznicę poświęcenia katedry, jako znak łączności z matką kościołów w diecezji.
Następnie odbywa się procesja z darami i liturgia eucharystyczna. Jeśli Mszę św. sprawuje się w kościele pierwszy raz lub po dłuższym jej nie sprawowaniu, to po udzieleniu Komunii św. następuje otwarcie miejsca przechowywania Najświętszego Sakramentu – jest on uroczyście przeniesiony do tabernakulum w prezbiterium lub w osobnej kaplicy przechowywania Najświętszego Sakramentu poza prezbiterium.
Po uroczystym błogosławieństwie przy procesji wyjścia zwykle odbywa się odsłonięcie tablicy, na której umieszcza się informację, kto poświęcił kościół, kiedy oraz pod jakim jest on wezwaniem. To ważne także dla kolejnych pokoleń. Pamiętajmy, że rocznica poświęcenia kościoła parafialnego jest w danej wspólnocie parafialnej obchodzona jako uroczystość – przy czym w hierarchii obchodów liturgicznych ten dzień stoi wyżej niż tzw. odpust parafialny, czyli dzień tytułu kościoła. Gdyby się zbiegały, odpust parafialny należy przenieść na inny termin. W ten dzień także w tej parafii nie należy odprawiać Mszy św. pogrzebowych czy żałobnych.
Krzyż w prezbiterium.
Agata Combik /Foto Gość
