Nauka zdecydowanie fundamentalna
Teologia, jeśli chce uczciwie spełnić swoje zadanie, nie może ograniczać się do prostego mówienia o wierze lub zwykłego wyjaśnienia doktryny Kościoła - mówił kard. Gerhard Müller. Czym ma więc być teologia?
2. Teologia jako funkcja Kościoła.
Treściowe określenie „teologii” wynika z refleksji nad jej koniecznością jako funkcja Kościoła. Misja Kościoła, głoszenia Ewangelii ludziom w każdym czasie (Mt 28, 19), obejmuje polecenie przekazywania Objawienia w odpowiedniej formie językowej i w postaci świadectw tak, aby mogła być przyjęta w wierze przez człowieka w jego określonych duchowych, psychicznych i kulturowych uwarunkowaniach. Teologia jako staranie o teoretyczne przyswojenie i realizację objawienia należy zatem istotnie do powszechnego nauczania Kościoła.
Teologia zarówno jako prosta refleksja wiary jak i w jej teoretyczno-naukowej i organizacyjno-naukowej instytucjonalizacji na uniwersytetach jest:
a) teologią historyczną z zadaniem hermeneutycznego i historycznego ujawniania faktycznego zamiaru w wypowiedzi Boga w miarodajnych źródłach wiary (Pismo, tradycja, życie i doktryna Kościoła);
b) teologią teoretyczną lub spekulatywną, której zadaniem jest rozumne uchwycenie wiary w jej ogólnym kontekście oraz doprowadzenie jej do owocnego dialogu z naturalnym doświadczeniem rzeczywistości człowieka, jak to szczególnie jest odzwierciedlane w filozofii, ale także w historii, naukach społecznych i przyrodniczych;
c) teologia praktyczna mająca na celu reflektowanie indywidualnego i społecznego kształtowania życia chrześcijańskiego w Kościele i Kościoła w odniesieniu do społeczeństwa.
Tak więc teologia nie bierze się z niedorzeczności rozumu, który zbytnio zagłębia się w boską tajemnicę i zamiast śmiałego skoku wiary chce pozostać na pewnej bazie dostępnej i przedmiotowej wiedzy. Teologia nie jest również uzasadniona prywatnym interesem poszczególnych badaczy. Teologia jest zadaniem Kościoła jako całości. Jej forum jest jawność życia duchowego i kulturowego.
Sobór Watykański I zachowując tajemniczy charakter wiary uzasadnił służbę rozumu w realizacji wiary, a także wydobył związek między pozytywnym, filozoficzno-teoretycznym i praktycznym aspektem teologii:
„Jednak gdy:
- oświecony wiarą rozum (ratio fide illustrata) gorliwie, pobożnie i rzetelnie bada, uzyskuje dzięki łasce Bożej w pewnym stopniu wgląd (intelligentia mysteriorum), i to nawet niezmiernie owocny, zarówno ze
- zgodności (analogia) z tym, co rozpoznaje w sposób naturalny, jak i z połączenia tajemnic między sobą (nexus mysteriorum inter se) i
- z ostatecznym celem człowieka (finis hominis ultimus).” (DH 3016;)
Za Soborem Watykańskim II można określić cel studiów teologii w jej poszczególnych dyscyplinach oraz w związku z zagadnieniami filozofii, nauk przyrodniczych, w kontakcie z kwestią ekumeniczną i znajomością historii religii tak, „aby alumni naukę katolicką czerpali dokładnie z boskiego Objawienia, głęboko w nią wnikali i czynili pokarmem własnego życia duchowego, a w posłudze kapłańskiej byli zdolni głosić ją, wyjaśniać i bronić.” (OT 16)
